Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
72 Σπυρίδων Σφέτας<br />
το στρατηγό Concev). Οι βερχοβιστές είχαν επιλέξει την οδό της υπόθαλψης εξεγέρσεων<br />
στη <strong>Μ</strong>ακεδονία, ώστε να διεθνοποιηθεί το <strong>Μ</strong>ακεδονικό ζήτημα και να επέμβουν<br />
οι <strong>Μ</strong>εγάλες Δυνάμεις. Οι ταραχές στη Τζουμαγιά (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος<br />
1902) ήταν ο προάγγελος των συμβησομένων. <strong>Π</strong>αρά τις συμβουλές του Υπουργού<br />
<strong>Ε</strong>ξωτερικών της <strong>Ρ</strong>ωσίας, Lambsdorf, κατά την επίσκεψη του στη Σόφια τον Δεκέμβριο<br />
του 1902, να επιδείξουν οι Βούλγαροι σύνεση και υπομονή, σε συνέδριο της<br />
στη Θεσσαλονίκη τον <strong>Ι</strong>ανουάριο του 1903, η V.M.R.O. αποφάσισε μια ένοπλη εξέγερση.<br />
Στο συνέδριο συμμετείχαν μονάχα 17 εκπρόσωποι και απουσίαζαν οι βασικοί<br />
παράγοντες της V.M.R.O., όπως οι Goce Delčev, Dame Gruev, Pere Tošev, Gjorce<br />
Petrov, Jane Sandanski. Οι Matev και Tatarčev, μετά την αποφυλάκιση τους το 1902,<br />
δεν είχαν το δικαίωμα παραμονής στη <strong>Μ</strong>ακεδονία και εγκαταστάθηκαν στη Σόφια.<br />
Η V.M.R.O., ουσιαστικά ακέφαλη στα χέρια του φιλοβερχοβιστή Ivan Garvanov,<br />
έλαβε μια μοιραία απόφαση. Σήμερα είναι τεκμηριωμένο ότι καταλυτική επίδραση<br />
στη λήψη της απόφασης είχαν οι υποσχέσεις βουλγαρικών στρατιωτικών κύκλων<br />
(κυρίως του Υπουργού <strong>Π</strong>ολέμου Paprikov) ότι η Βουλγαρία θα συνδράμει στρατιωτικά<br />
τους εξεγερμένους κηρύσσοντας ακόμα και πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής<br />
Αυτοκρατορίας 1 . Όταν έγινε γνωστή η απόφαση, οι Goce Delčev, Gjorce Petrov και<br />
Jane Sandanski τάχτηκαν εναντίον μιας πρόωρης εξέγερσης, την οποία χαρακτήρισαν<br />
ως αυτοκαταστροφή. Η Βουλγαρία δεν ήταν προετοιμασμένη για πόλεμο με<br />
την Οθωμανική Αυτοκρατορία και προφανώς ήθελε να εκμεταλλευτεί την επικείμενη<br />
εξέγερση για τη διεθνοποίηση του <strong>Μ</strong>ακεδονικού. Η ανατίναξη τον Απρίλιο<br />
του 1903 του γαλλικού ατμόπλοιου Quadalquivir στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και<br />
της οθωμανικής τράπεζας από νεαρούς Βούλγαρους αναρχικούς, τους γεμιτζήδες,<br />
ήταν το προανάκρουσμα της επικείμενης εξέγερσης.<br />
Η <strong>Ε</strong>λλάδα είχε ως άξονα της πολιτικής της, πέρα από την προώθηση του εκπαιδευτικού<br />
και του εκκλησιαστικού έργου, την κατανομή του ευρύτερου μακεδονικού<br />
χώρου σε ελληνική και σλαβική ζώνη επιρροής. Η Σερβία, για την οποία το βιλαέτι<br />
του Κοσόβου (με πρωτεύουσα τα Σκόπια) δεν συμπεριλαμβανόταν στον μακεδονικό<br />
χώρο, αλλά αποτελούσε την <strong>Π</strong>αλαιά Σερβία, δεν ήταν βασικά αντίθετη στη ιδέα<br />
της διανομής. Κατά τις σχετικές ελληνο-σερβικές διαπραγματεύσεις στην τελευταία<br />
δεκαετία του 19ου αιώνα η Αθήνα και το Βελιγράδι συμφωνούσαν ότι η νότια ζώνη<br />
ήταν ελληνική και η βόρεια σλαβική, αλλά υπήρχαν ορισμένες διαφωνίες σχετικά<br />
με την επιδίκαση ορισμένων πόλεων της μεσαίας ζώνης στην <strong>Ε</strong>λλάδα ή τη Σερβία 2 .<br />
1. Βλ. Τ. Vlahov, Krizata ν bâlgaro-turskite otnošenija 1895-1908, Σόφια 1977, σ. 41.<br />
2. Το 1890 ο Σέρβος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, Stojan Novaković, είχε τις πρώτες συνομιλίες<br />
με τον <strong>Μ</strong>αυροκορδάτο για την κατανομή της <strong>Μ</strong>ακεδονίας σε ελληνική και σερβική σφαίρα<br />
επιρροής: η βόρεια ζώνη επιδικάστηκε στη Σερβία, η νότια στην <strong>Ε</strong>λλάδα, αλλά υπήρξε διαφωνία για<br />
τη μεσαία (και οι δύο πλευρές διεκδικούσαν τη Στρώμνιτσα, το <strong>Μ</strong>οναστήρι, το Κρούσεβο και την<br />
Αχρίδα). Το 1892, μετά την επίσκεψη του Τρικούπη στο Βελιγράδι τον <strong>Ι</strong>ούνιο του 1891, η κυβέρνηση<br />
Pašić έστειλε στην Αθήνα τον Βλάχο στην καταγωγή από την Ήπειρο Vladan Djordjević για νέες<br />
διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση. Ο Στέφανος Δραγούμης, Υπουργός <strong>Ε</strong>ξωτερικών στην<br />
κυβέρνηση Τρικούπη, υπέβαλε στον Djordjević τις ακόλουθες προτάσεις: 1) στην ελληνική σφαίρα να<br />
παραμείνουν το Νευροκόπι, το <strong>Μ</strong>οναστήρι, ο <strong>Π</strong>ερλεπές και το Κρούσεβο, 2) οι αλβανικές περιοχές
Change language