Nr 607, grudzień 2005 - Znak

IWONA JAKUBOWSKA-BRANICKA
tylko wolność. Skutek jest dwojaki: uzasadnienie wolności staje się niemożliwe,
a rozdwojenie poglądów, które z początku miało cechować wyłącznie przekonania
religijne, rozciąga się na wszystkie przekonania 16 .
Relatywizm wykorzenił prawdziwy cel edukacji, jakim jest poszukiwanie
godziwego życia 17 .
Otwartość była niegdyś cnotą, która pozwalała na poszukiwanie dobra za
pomocą rozumu. Dziś oznacza akceptowanie wszystkiego i negowanie władzy
umysłu. (...)
Relatywizm kulturowy przezwyciężył imperializm intelektualny Zachodu,
czyli jego roszczenia do uniwersalizmu – Zachód stał się kulturą jak każda inna 18 .
Istnieje dzisiaj zupełnie nowy język dobra i zła, zrodzony z prób wyjścia
poza dobro i zło, język ten nie pozwala już z przekonaniem rozgraniczać dobra
i zła. (...) Wspomniany nowy język to język relatywizmu wartości 19 .
Relatywizm wartości można uznać za wiekopomne wyzwolenie od tyranii
dobra i zła, ciążącej brzemieniem wstydu i winy, nakazującej bez ustanku zmierzać
za głosem dobra i zatykać uszy na wołanie zła 20 .
Bloom, mówiąc o rzeczywistości współczesnych Stanów Zjednoczonych,
wiąże ją z filozofią niemiecką w jej – jak twierdzi – najbardziej
zaawansowanej formie: z filozofią Nietzschego kwestionującego
istnienie dobra i zła. Reasumując, Bloom utożsamia współczesną
amerykańską demokrację liberalną z egalitaryzmem i relatywizmem
bez granic, bez możliwości określenia, czym jest dobro i zło, nie znajdując
jednocześnie innej interpretacji relatywizmu.
Przedstawiciele tej opcji teoretycznej wyrażają pogląd, że możliwe
są dwa stanowiska: albo przyjmiemy, że jest jedna Prawda, prawda
przez duże „P” – i tej Prawdzie musimy podporządkować całe
istnienie, albo też założymy, iż każdy ma „swoją” prawdę, a żadnej
z tych prawd w imię zasady relatywizmu nie można przypisać waloru
prawdy lub fałszu. To z kolei prowadzi do konieczności zajęcia
stanowiska kognitywnego relatywizmu, równoznacznego z rezygnacją
z orzekania, czym jest dobro i zło.
Przedstawiciele drugiej opcji uważają, iż przyjęcie zasady relatywizmu
za obowiązującą nie musi prowadzić do moralnego indyferentyzmu.
Prawdą jest, że relatywiści łączą zwykle swój postulat uzna-
106
16
Tamże, s. 31.
17
Tamże, s. 38.
18
Tamże, s. 44.
19
Tamże, s. 163.
20
Tamże, s. 164.