Nr 607, grudzień 2005 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
w rocznicę wybuchu powstania z 1959 roku. Z ostatniego, skierowanego
niemal wyłącznie do władz Chińskiej Republiki Ludowej,
znikły nawet tradycyjne podziękowania za sympatię i wsparcie „świata”.
Wielu ekspertów uważa, że Pekin nie zamierza prowadzić żadnych
rokowań z Tybetańczykami, kupując jedynie czas i czekając na
śmierć Dalajlamy, która – jak najwyraźniej wierzy wielu chińskich dygnitarzy
– rozwiąże problem raz na zawsze. W maju 2004 roku Rada
Państwa opublikowała „białą księgę”, w której wykluczyła przyznanie
Tybetowi jakiegokolwiek specjalnego statusu na zasadzie „jeden
kraj, dwa systemy”. Władze centralne oświadczyły dobitnie, że „o losie
i przyszłości Tybetu nie decyduje już Dalajlama i jego klika, lecz
wyłącznie cały naród chiński”, wzywając przywódcę Tybetańczyków
do „spojrzenia prawdzie w oczy, dokonania właściwej oceny sytuacji,
faktycznego porzucenia stanowiska w sprawie »niepodległości Tybetu«
oraz zrobienia czegoś pożytecznego dla rozwoju Chin i regionu
tybetańskiego w latach, jakie mu jeszcze zostały”. Inni obserwatorzy
sądzą jednak, że partyjni reformatorzy dostrzegają szansę, jaką stwarza
koncyliacyjna postawa Dalajlamy, i rozumieją zagrożenia, przed
którymi staną Chiny – obsesyjnie powtarzające zaklęcia o „strzeżeniu
stabilizacji i narodowej jedności” – jeżeli nie wypracują trwałego rozwiązania
z cieszącym się ogromnym autorytetem na całym świecie,
niekwestionowanym przywódcą narodu tybetańskiego. Zachodnie
media często czynią z pacyfizmu Dalajlamy cechę narodową Tybetańczyków,
którzy wielokrotnie dowodzili jednak – od czasów, gdy zajmowali
stolicę chińskiego imperium, po niezliczone powstania w XX
wieku – że potrafią posługiwać się bronią.
Tybetańczycy starają się też czerpać nadzieję z rosnącego zainteresowania
ich kulturą i religią – którą wyznawano i której patronowano,
o czym warto pamiętać, na dworach obydwu panujących
w Państwie Środka dynastii „okupacyjnych” – chińskiej inteligencji
i klasy średniej (z rozbitego w 2001 roku Instytutu Studiów Buddyjskich
Serthar w pierwszej kolejności usunięto ponad tysiąc mnichów
i mniszek narodowości Han, studiujących pod kierunkiem tybetańskich
lamów). Ponoć modzie na buddyzm uległ nawet emerytowany
przewodniczący Jiang Zemin. Tybetańska duchowość staje się naj-
55