Nr 607, grudzień 2005 - Znak

ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
Marek Kita
Sztuka kroczenia
po falach
Joseph Ratzinger,
Wiara – prawda – tolerancja.
Chrześcijaństwo a religie świata,
tłum. R. Zajączkowski,
Jedność, Kielce 2004
Hans Waldenfels,
Chrystus a religie,
tłum. B. Drąg,
WAM, Kraków 2004
Kwestia roli, jaką odgrywają inne religie w Bożym planie zbawienia,
należy obecnie do najgoręcej dyskutowanych w teologii katolickiej 1 .
Wagę problemu trudno przecenić. Sobór Watykański II w zgodzie z dobrze
pojętą tradycją odrzucił rygorystyczną wykładnię formuły św. Cypriana
„poza Kościołem nie ma zbawienia”. Nie rezygnując, rzecz jasna,
z nowotestamentowej wiary w Chrystusa jako jedynego Zbawiciela (Dz
4, 12), przyjęto, że Duch Święty ofiaruje wszystkim ludziom dobrej woli
możliwość dojścia „w sposób Bogu wiadomy” do uczestnictwa w tajemnicy
Jezusowej Paschy (KDK 22). Ukazując Kościół jako powszechny
„sakrament jednoczenia z Bogiem” (por. KK 1), ojcowie soborowi „przyporządkowali”
do Ludu Bożego między innymi tych, którzy „szukają
nieznanego Boga po omacku i wśród cielesnych wyobrażeń” (KK 16).
Zadeklarowali również uznanie dla wszystkiego, co „prawdziwe i święte”
w odmiennych tradycjach religijnych (DRN 2). Wśród teologów zrodziło
się jednak pytanie, czy uczciwi wyznawcy owych religii osiągają
zbawienie p o m i m o nich, czy może d z i ę k i nim? Czy Bóg jedynie
toleruje religie niechrześcijańskie czy też chciał ich zaistnienia? Tu i ówdzie
wysuwane są obiekcje wobec ścisłego łączenia kwestii zbawienia
w religiach świata z historycznie uwarunkowanym objawieniem Boga
w Jezusie z Nazaretu. Czy nie lepiej powiedzieć, że niewysłowiony Absolut
przejawia się w różnych kulturach na różne sposoby – przez ofiarność
Chrystusa, mądrość Buddy, urok Kryszny – i że wiele duchowych
dróg prowadzi do jednego celu? Taka propozycja brzmi kusząco – duch
czasów nie sprzyja ortodoksji, której zwolennikom łatwo zarzucić niebezpieczny
fundamentalizm. Czy jednak istotnie jesteśmy skazani na
1
Zob. J. Majewski, Teologia na rozdrożach, Znak, Kraków 2005, s. 7-44.
169