Nr 607, grudzień 2005 - Znak

170
ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
wybór między arogancją „posiadaczy prawdy” a relatywizacją mocnych
sformułowań na jej temat zapisanych w Nowym Testamencie?
Dwie wydane w naszym kraju w roku 2004 pozycje dają polskiemu
czytelnikowi kolejny już wgląd w stanowiska, zajmowane we wspomnianej
dyskusji przez ważne osobistości kościelnego życia intelektualnego.
Głos Josepha Ratzingera od dawna liczył się w sposób szczególny, ze
względu na połączenie w osobie autora kompetencji uczonego wielkiego
formatu z odpowiedzialnością prefekta Kongregacji Nauki Wiary.
Począwszy od dziewiętnastego kwietnia bieżącego roku myśl teologa,
który stał się papieżem Benedyktem XVI, budzi tym większe zainteresowanie.
Z kolei jezuita Hans Waldenfels, emerytowany wykładowca uniwersytetu
w Bonn, pozostaje jednym z głównych autorytetów w dziedzinie
teologii fundamentalnej – dyscypliny sytuującej się „na progu”
chrześcijaństwa i powołanej do mediacji między wiarą Kościoła a światopoglądami
innych religii, systemów filozoficznych i nurtów ideowych.
Motywem przewodnim książki Ratzingera jest apologia prawa do
formułowania twierdzeń na temat prawdy w kontekście religii. Tom,
którego zawartość autor „przedkłada do debaty”, został skomponowany
z artykułów napisanych w większości w latach 90. i dotyczących problematyki
relacji wiara-kultura oraz wiara-rozum, a także prawda-wolność.
Pełne odniesień do różnorodnych lektur wnikliwe analizy pojęcia
kultury, charakteru wzajemnego stosunku różnych podmiotów kulturowych,
natury fenomenu religii i historii religijnych poszukiwań ludzkości,
w połączeniu z rozważaniem istotnych kwestii antropologicznych
służą krytyce szeroko rozpropagowanego we współczesnym świecie „dogmatu
relatywizmu”. Zdaniem Josepha Ratzingera w owej negacji możliwości
dotarcia przez człowieka do prawdy postoświeceniowy sceptycyzm
spotyka się z filozofią późnego antyku – której stosunek do religii
reprezentują Symmachus i Julian Apostata – oraz z radykalnie apofatycznymi
teologiami Dalekiego Wschodu. W świetle takiego poglądu
tolerujący wielość prób wyrażenia Tajemnicy „religijny kosmopolityzm”
jawi się jako jedyna słuszna postawa, a „Mojżeszowe rozróżnienie” na
Boga prawdziwego i bogów fałszywych stanowi historyczną tragedię.
Tymczasem egzystencję zarówno jednostek, jak i społeczeństw kształtuje
dążenie do właściwego poznania tego, co istnieje, oraz pielęgnowanie
autentycznych wartości. Do istoty każdej kultury, w klasycznym rozumieniu
tego terminu, należy podejmowanie kwestii metafizycznego fundamentu
widzialnej rzeczywistości, a także zasadnicza otwartość na wzbogacające
interakcje z analogicznymi podmiotami spotykanymi na dro-