Nr 607, grudzień 2005 - Znak

174
ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
kiem, gdy krzyżują się punkty widzenia i niemożliwe jest zaproponowanie
przez kogokolwiek metastanowiska. Zarazem przypomina o wynikającej
z jedności rodzaju ludzkiego zdolności do intersubiektywnej komunikacji.
Judeo-chrześcijański paradygmat nakazuje podmiotowe traktowanie
rozmówców, a więc uznanie ich wolności i równej z nami rangi
oraz akceptację wyrażanej przez nich samowiedzy. Jednocześnie chrześcijaninowi
nie wolno redukować własnej wiary w Chrystusa, ani relatywizować
Jego rzeczywistości i znaczenia przez odwołanie do „innych
modeli myślowych”. Dla wszystkich interlokutorów wydaje się jednak
możliwy „wzajemny inkluzywizm”, a także pełna szacunku „wymiana
zaproszeń” do skorzystania ze swych duchowych doświadczeń. Zwłaszcza
po stronie chrześcijańskiej zapraszanie i świadectwo winny zastąpić
osądzanie odmiennych dróg. Natomiast odnosząc się do teologicznej
kwestii statusu religii świata w ekonomii zbawczej, Waldenfels delikatnie
polemizuje ze stanowiskiem Kongregacji Nauki Wiary wyrażonym
w ósmym punkcie Noty na temat książki Jacques’a Dupuis Toward a Christian
Theology of Religious Pluralism. Jeśli bowiem stwierdza się tam, że
Duch Święty dokonuje zbawienia wyznawców innych religii także dzięki
obecnym w owych religiach „elementom prawdy i dobra”, to „niełatwo
zrozumieć”, czemu Kongregacja odmawia jednocześnie uznania samych
religii „jako takich” za drogi zbawienia. Teolog zdaje sobie oczywiście
sprawę z zastrzeżeń, jakimi strona katolicka musiałaby obwarować
podobne uznanie. W jego ujęciu refleksja nad stosunkiem misterium
Chrystusa (widzianego w perspektywie trynitarnej) do religii świata
wymaga uszanowania zarówno chalcedońskiej „chrystologii negatywnej”
(wykluczającej jakiekolwiek redukcje Bosko-ludzkiego paradoksu),
jak i wywiedzionej z Listu do Filipian (2, 5-11) teologii kenosis, w której
Deus semper maior okazuje się zarazem semper minor. W krzyżu Jezusa
zatkniętym „poza miastem” (Hbr 13, 12) – na ziemi niczyjej i do
dyspozycji wszystkich – Bóg objawia swą wielkość w małości cierpiącego
człowieczeństwa i odtąd można Go spotkać incognito, ukrytego w każdym
ludzkim zmaganiu z losem. Albowiem:
istnieją prawdy, których nie należy kwestionować, a które określają życie człowieka
i wedle których człowiek powinien żyć. Radykalne oderwanie się od samego
siebie, radykalne zdanie się na innego i życie tym, co właśnie dlatego jest prawdziwym
„ja”, że nie jest małym egoistycznym „ja”, tworzy ramy, w których człowiek
znajduje swoje irracjonalne oparcie w całkowicie Innym. Okrzyk radości,
który ludzie wydają w obecności Boga, różni się w ostatecznym rachunku mniej
od milczącego podziwu bez wzywania imienia Boskiego, niż to się może zdawać
niektórym ludziom na podstawie ich subiektywnych odczuć i przekonań.