Nr 607, grudzień 2005 - Znak

134
WYWIAD Z BYRONEM L. SHERWINEM
czarnym muzułmaninem” – „to cool”, „Jestem taoistą” – „to też jest
cool”. Wszystko jest cool i nie ma stereotypów. To stwarza jednak
inne niebezpieczeństwo: młodzi tak naprawdę nic o sobie nie wiedzą.
Nie zastanawiają się nad tym, kim są ci ludzie, jaka jest ich historia,
religia, skąd pochodzą. Ta tolerancja oznacza ignorancję. Poprzednie
pokolenie miało wiedzę o innym, obcym, chociaż pozostawało
nadal nietolerancyjne. Moim celem jest doprowadzenie do takiej
sytuacji, w której ludzie posiadaliby i wiedzę, i tolerancję, a to jest
bardzo trudne. Napięcie między Polakami a Żydami jest wynikiem
historycznej zażyłości. Takie napięcie spotyka się przecież między
mężem a żoną, a nigdy wśród obcych sobie ludzi. To nie tak, jak
twierdzili socjolodzy w latach sześćdziesiątych, że jeśli ludzie lepiej
się znają, to bardziej się lubią. Napięcie w stosunkach polsko-żydowskich
wynika z tego, że znaliśmy się dobrze. Znaliśmy nawzajem nasze
tradycje, język, kuchnie, zwyczaje i historię – przynajmniej znało
je pierwsze pokolenie. A teraz musimy zrobić krok naprzód i przezwyciężyć
to napięcie wynikające z dawnych uprzedzeń (które – mam
nadzieję – są już przeszłością), zachowując wiedzę o sobie nawzajem.
W Polsce istnieje przekonanie o tym, że amerykańscy Żydzi winią naród
polski za aktywny udział w Zagładzie, zapominając o pomocy, jakiej
Polacy udzielali Żydom. Czy to przekonanie faktycznie jest w Ameryce
zakorzenione?
Tak, taki niefortunny stereotyp rzeczywiście występuje w Ameryce.
Trzeba go jednak zrozumieć, a przede wszystkim zrozumieć kontekst,
w jakim powstał. Nie chcę za to przepraszać, ale chcę to wytłumaczyć.
Żydzi amerykańscy mają inny stosunek do kraju swojego
pochodzenia niż pozostali Amerykanie. Kiedy Amerykanin pochodzenia
włoskiego myśli o Włoszech, ma pozytywne wspomnienia;
amerykański Żyd, którego przodkowie wyemigrowali do Ameryki
w okresie międzywojnia z terenów Polski, nie ma takich pozytywnych
wspomnień. W jego umyśle zakorzenione są obrazy pogromów,
antyżydowskich rozruchów, antysemityzmu, przymusowych wypędzeń
z kraju, nędzy. Dalej, jeśli przyjrzymy się emigracji do Ameryki
na początku XX wieku, znajdziemy wyraziste dowody na to, że część