Nr 607, grudzień 2005 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
tują w pewnych środowiskach naukowych do dzisiaj. Stąd wzięła się
między innymi opinia, że buddyzm tybetański nie jest niczym innym
jak odmianą siwaickiej idolatrii, kultem Śakti i demonologią 7 .
Tak więc przez długie lata z łatwością tworzono o Tybecie legendy
i sensacje, których nikt nie był w stanie sprawdzić. Snuto –
niczym o mitycznej Atlantydzie – bajki oparte na fragmentarycznych
i nie do końca zrozumianych relacjach nielicznych podróżników,
którzy dotarli do Kraju Śniegów. A mity i legendy mają to do siebie,
że w miarę upływu czasu lubią się rozrastać i coraz bardziej oddalać
od swych rzeczywistych źródeł.
Z powodu europocentryzmu i braku zrozumienia istoty tradycji
tybetańskiej utrwaliła się w naszej kulturze legenda Tybetu jako
kraju pełnego cudotwórców, magów, lamów i joginów kontrolujących
nieziemskie i demoniczne siły, a na dodatek uprawiających
tajemne praktyki seksualne. O ile w pierwszej połowie naszego stulecia
można było jeszcze owe poglądy wytłumaczyć brakiem wystarczających
informacji i trudnościami dotarcia do źródeł, o tyle
powtarzanie takich sądów dzisiaj jest dowodem ignorancji naukowej.
Znane są bowiem coraz liczniejsze przekłady tekstów źródłowych,
dostępne są oryginalne materiały oraz komentarze i wypowiedzi
osób najbardziej kompetentnych w tej dziedzinie – wybitnych
lamów i uczonych tybetańskich (niektórzy z nich są znanymi
wykładowcami i profesorami na zachodnich uniwersytetach). Możemy
też podróżować po terenach do niedawna niedostępnych
i przekonać się, jak jest naprawdę.
Jednak dla potocznego odbiorcy żądnego sensacji i informacji
„lekkich, łatwych i przyjemnych” ciekawsze są pseudonaukowe oraz
teozoficzno-okultystyczne nowinki niż trudna do zrozumienia (ze
względu na przykład na specyficzny język symboli), wymagająca uważnych
studiów i przełamania własnych stereotypów kultura i religia
Tybetu. Dlatego tak łatwo upowszechnił się tajemniczo-mistyczno-
7
Opierając się na takich poglądach, Stanisław Schayer – nigdy bezpośrednio nie
zetknąwszy się z kulturą Tybetu – pisał o niej w latach trzydziestych XX w., że zawiera
„magiczno-demonologiczne i rytualno-orgiastyczne praktyki zwane tantryzmem (...). Tantrystom
chodzi bowiem przede wszystkim o zdobycie godności (...) wielkiego mistrza
sztuk czarnoksięskich” (w: Religie Wschodu, Wyd. Biblioteki Wiedzy, t. 39, Warszawa).
39