Nr 607, grudzień 2005 - Znak

136
WYWIAD Z BYRONEM L. SHERWINEM
się na przykład w Liście Schindlera są odbierane jako prawda historyczna.
Amerykanie poza tym nie rozumieją pewnych faktów; oni ich
nawet nie znają. Ich postawę charakteryzuje wyrażenie: „nie mieszaj
mi w głowie faktami”. Działa to w ten sposób: Amerykanie wiedzą,
że przed wojną było w Polsce 3,5 miliona Żydów, a teraz ich nie ma.
To według nich wszystko tłumaczy, więcej wiedzieć nie chcą. Nie
chcą wiedzieć, że w Holandii zginęła podobna część ludności żydowskiej
jak w Polsce. Nie chcą wiedzieć, że – o ile się nie mylę – jedynie
w Polsce za pomoc Żydom groziła kara śmierci nie tylko udzielającemu
pomocy, ale całej jego rodzinie. To, że za podanie Żydowi
kartofla Polak mógł być zastrzelony wraz z całą rodziną, dla większości
ludzi w Ameryce jest po prostu niepojęte. Nie tylko nie rozumieją
tego, ale po prostu tego nie wiedzą. To kwestia edukacji. Sądzę,
że amerykańscy Żydzi zaczną wkrótce ponownie zastanawiać
się nad swym stosunkiem do Polski i Polaków. Z tym jednak wiąże
się problem żydowskiej ojczyzny. Amerykańscy Żydzi są bardzo przywiązani
do państwa Izrael, równocześnie jednak są w dziwnej sytuacji.
Izrael jest, oczywiście, ojczyzną Żydów, ale nasi bliżsi przodkowie
nie mieszkali przecież w Izraelu, więc jest to trochę jakby ojczyzna
innych ludzi, o których w gruncie rzeczy niewiele wiemy. Tak
więc pojawia się problem: jaki kraj wybrać na swą ojczyznę? Polskę
trudno wybrać ze względu na to, że tu dokonała się Zagłada. Część
Żydów z mojego pokolenia, a jest to pokolenie najliczniejsze w Ameryce,
wyjeżdża do Izraela i nie jest zainteresowana Polską. Inni jeżdżą
właśnie do Polski, a nie do Izraela. Często jadą jednak po to, żeby
zobaczyć, co „oni” nam zrobili. „Oni” – kimkolwiek ci „oni” są –
Niemcami, Polakami czy innymi...Wydaje mi się jednak, że to podejście
stopniowo się zmienia. Bardzo mnie to cieszy, ponieważ będzie
służyć osłabieniu panujących wciąż stereotypów. Młodsze pokolenie
jest obecnie bardziej zainteresowane swymi korzeniami, historią
– obserwuję, że czasem chętniej jedzie do Europy, zwłaszcza Europy
Wschodniej, niż do Izraela.
W Polsce prowadzone są poważne debaty na temat stosunków polsko-żydowskich.
Głośna była debata na temat Jedwabnego. Czy tu,