Nr 607, grudzień 2005 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
w starej dzielnicy miasta, Barkhor wokół Dżokhangu i Nagkhor, który
jest rytualnym korytarzem wokół wewnętrznych kaplic Dżokhangu.
Można spotkać wielu pielgrzymów podążających tymi trasami i odwiedzających
po drodze liczne świątynie i kaplice.
Góry jako bodaj najważniejsze święte elementy przestrzeni nie są
przez Tybetańczyków traktowane jednakowo. Wśród nich kilka ma
najwyższą rangę. Należą do nich Amnye Maczen na północnym
wschodzie, Kailas na zachodzie oraz Tsari i Lapczi w centrum Tybetu.
Do tych trzech ostatnich prowadzą trasy wyznaczone przez wielowiekową
tradycję, które są traktowane jako Święte Szlaki trzech
najważniejszych pielgrzymek: Kailaszi, Tsari i Lapczi. Wszystkie trzy
pielgrzymki poświęcone są Demczogowi – gniewnej emanacji Buddy
Śakjamuniego (Czakrasamwara). Te trzy miejsca identyfikowane są
jako ciało, mowa i myśl bóstwa. Kult Demczoga zainicjował na początku
XII wieku Phagmo Drupa, a propagowany był on przez szkoły
klasztorne drigungpy, drugpy, a później gelugpy.
Tybetańska tradycja oddawania czci górom sięga czasów przedbuddyjskich.
Ludność miejscowa praktykowała religię tubylczą, zwaną
„religią ludzi”. Elementy wierzeń i rytuałów przetrwały we współczesnym
buddyzmie tybetańskim oraz w bön 7 . Główną instytucją
„religii ludzi” było święte królestwo, które miało swą siedzibę w niebie.
Obiekty przyrody, takie jak drzewa, skały, góry lub jeziora, postrzegane
były nie jako martwe, lecz ożywione, utożsamiane z manifestacją
ludzkich duchów. Prawdopodobnie każde plemię, lub grupa
plemion, miało własną świętą górę związaną z bóstwem – herosem,
czyli mitycznym przodkiem. W VI wieku doszło do zjednoczenia
części plemion. Równocześnie pojawiły się mity opowiadające o królach
schodzących z nieba po „niebiańskim sznurze” (tyb. dmu) lub
po drabinie. I tak pierwszy król Tybetu miał zstąpić na świętą górę
Yarla Shampo w dolinie Yarlung.
Równolegle ze specyficzną teorią o boskim pochodzeniu władcy
istniały w Tybecie wierzenia w liczne bóstwa miejscowe różnych
kategorii. One także miały zamieszkiwać góry i były z nimi utożsa-
7
Bön – religia stanowiąca synkretyczną formę tradycyjnej religii tybetańskiej opartej
na szamanizmie z buddyzmem; obecnie traktowana jako piąta szkoła buddyzmu tybetańskiego.
83