Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TEMATY I REFLEKSJE<br />
nia wszystkich kultur za jednakowo dobre z postulatem tolerancji<br />
i że postulat ten bywa na ogół formułowany z wielkim kwantyfikatorem<br />
– jako obowiązujący w odniesieniu do każdej kultury i wszystkich<br />
jej przejawów 21 . Ale stanowisko takie wywołuje głosy sprzeciwu<br />
ze strony tych, którzy są zdania, że tolerancja jest cenna, ale tylko<br />
do pewnych granic, i proponują formułować postulat tolerancji<br />
nie z wielkim, ale z małym kwantyfikatorem. Wielu teoretyków deklaruje,<br />
iż są zwolennikami popierania wszelkiej tolerancji, poza tolerancją<br />
dla nietolerancji, widząc niezbędność ograniczeń dla ratowania<br />
określonych walorów moralnych. Spróbujmy odpowiedzieć<br />
na pytanie, o jakie walory moralne tu chodzi.<br />
Relatywizm w wyżej przyjętym znaczeniu relatywizmu etycznego<br />
był reakcją na absolutyzm rozumiany jako przyjęcie za obowiązującą<br />
koncepcji jakiejś prawdy absolutnej, prawdy przez duże „P”,<br />
ponieważ tęsknoty za prawdą absolutną w życiu zbiorowym kończą<br />
się fundamentalizmem i zawsze niemal jakąś<br />
formą totalizmu aksjologicznego, sankcjonującego<br />
eliminację tych, którzy owej prawdy nie<br />
uznają za swoją i przeciwko niej występują.<br />
Z drugiej strony niczym nieograniczony relatywizm<br />
legitymizuje istnienie i funkcjonowanie<br />
różnych prawd, w tym również tych przez<br />
duże „P”, które określają siebie jako prawdy<br />
Relatywizm z dużym<br />
kwantyfikatorem nie<br />
tylko nie zapobiega<br />
formom totalizmu<br />
aksjologicznego, ale wręcz<br />
je uprawomocnia, sankcjonując<br />
ich istnienie.<br />
absolutne, nie uznając prawa koegzystencji prawd innych. Okazuje<br />
się więc, że relatywizm z dużym kwantyfikatorem nie tylko nie zapobiega<br />
formom totalizmu aksjologicznego, ale wręcz je uprawomocnia,<br />
sankcjonując ich istnienie 22 .<br />
Relatywizm, powiązany z postulatem tolerancji z wielkim kwantyfikatorem,<br />
nie pozwala orzec, co jest dobre, a co złe, traktując<br />
21<br />
Por. I. Lazari-Pawłowska, dz. cyt.<br />
22<br />
Egzemplifikacją takiej sytuacji był teoretyczny problem związany z osądzeniem<br />
współpracowników Hitlera postawionych przed Trybunałem w Norymberdze. Mieli oni<br />
na swoją obronę dwa argumenty. Po pierwsze: że wykonywali rozkazy; po drugie: że<br />
postępowali zgodnie z prawem obowiązującym w owym czasie w Niemczech. Wtedy właśnie<br />
wprowadzono pojęcie ,,przestępstwa legalnego” na określenie czynu zgodnego z prawem<br />
wewnętrznym danego państwa, ale w sytuacji, gdy ten system prawny jest niezgodny<br />
z prawem uznanym przez narody cywilizowane.<br />
107
Change language