Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TEMATY I REFLEKSJE<br />
manipulując językiem, pokazuje, w jaki sposób filozofia balansuje<br />
na granicy sensu i nonsensu, jak często problemy filozofii biorą się<br />
z błędnego używania języka i błędnego stawiania problemów. Wprowadzanie<br />
nonsensów czy absurdów za pomocą humoru Krainy<br />
Czarów to rodzaj szczepionki, która ma uchronić filozofów przed<br />
tworzeniem niedorzeczności w filozofii, a najciekawsze implikacje<br />
dla filozofii (szczególnie analitycznej) wyprowadził z tej sugestii nie<br />
kto inny, jak Ludwig Wittgenstein, który – jak wspominała jego<br />
uczennica, Elizabeth Anscombe – podobno czytywał Alicję w Krainie<br />
Czarów.<br />
Wyznaniem Wittgensteina nie byłby zapewne zaskoczony Woody<br />
Allen nazywany największym błaznem wśród filozofów i największym<br />
filozofem wśród błaznów. To właśnie związkom filmów amerykańskiego<br />
reżysera z filozofią poświęcona jest książka wydana<br />
przez Marka T. Conarda i Aeona J. Skoble’a Woody Allen and Philosophy:<br />
You Mean My Whole Fallacy Is Wrong (Chicago and La Salle<br />
2004). To znakomita pozycja dla wielbicieli satyryczno-filozoficznego<br />
talentu Allena. Jeden z artykułów Dead Sharks and Dynamite Ham:<br />
The Philosophical Use of Humour in „Annie Hall” traktuje wprost<br />
o znaczeniu i zastosowaniu humoru w filmach Allena. Lou Ascione<br />
pisze w nim, że Woody Allen wykorzystuje humor jako środek rozrywki,<br />
ale też jako narzędzie filozoficznego komentarza. Filozoficzne<br />
puenty (powróćmy znów do Annie Hall, gdzie bohater filmu,<br />
komik i postać z show-biznesu, zwierza się studentom, iż został wyrzucony<br />
z uniwersytetu, dlatego że próbował na egzaminie z metafizyki<br />
zajrzeć do duszy chłopaka, który siedział obok) wywołują w nas<br />
konsternację i uśmiech, ponieważ dostrzegamy w nich sprzeczność<br />
czy niezgodność, powstającą między naszą konceptualną reprezentacją<br />
rzeczywistości i samą rzeczywistością, między tym, co abstrakcyjne<br />
i co spostrzeżone. Schopenhauer powiedziałby, że sprzeczność<br />
ta polega na pewnej pojęciowej zmianie czy przesunięciu znaczeń<br />
słów. Istota humoru leży bowiem w sprzeczności między pojęciami,<br />
nośnikami abstrakcyjnych myśli, i konkretnymi przedmiotami ujmowanymi<br />
w percepcji, między konceptualną reprezentacją rzeczywistości<br />
a samą rzeczywistością.<br />
159
Change language