Nr 607, grudzień 2005 - Znak

42
MAREK KALMUS
„Badacze od środka” nie usiłują udawać Tybetańczyków – potrafią
jednak dobrze zrozumieć sens duchowej tradycji Kraju Śniegów.
To właśnie dzięki ich dociekaniom mamy szansę, by we właściwy
sposób wzbogacić naszą kulturę. Nie chodzi bowiem o to, aby uznanie
walorów cudzej tradycji pociągnęło za sobą odrzucenie własnej –
bo nie jest to możliwe. Cywilizacja rozwija się wtedy, gdy potrafi
korzystać z dorobku innych kultur i przyswoić go w sposób twórczy.
To ważny sposób współistnienia i wzajemnego rozwoju.
W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, po zajęciu Tybetu
przez Chińczyków, do Indii i Nepalu uciekło przed prześladowaniami
wielu wybitnych uczonych, lamów i joginów. Zakładali oni
w swych nowych miejscach pobytu klasztory, szkoły, biblioteki,
ośrodki medytacyjne. Niektórzy udali się do Europy i Ameryki. Kilku
inkarnowanych lamów, takich między innymi jak Chogyam Trungpa
czy Namkhai Norbu, wykładało nawet na zachodnich uniwersytetach.
W ten sposób kultura i religia Kraju Śniegów, systematycznie
niszczona przez komunistów i chińskich hunwejbinów w okupowanym
Tybecie, otworzyła się na świat.
Niestety, na Zachodzie zaobserwować można zainteresowanie
„buddyzmem w pigułce”: lekkim, łatwym i przyjemnym praktykowaniem
najlepiej od razu najbardziej zaawansowanych, sekretnych
medytacji i rytuałów tantrycznych. Takie instrumentalne podejście
charakterystyczne jest dla ruchów New Age, które (być może nieświadomie)
usiłują w ten sposób „zawłaszczyć”
buddyzm – szczególnie w jego wydaniu „ezoterycznym”.
Zapomina się też, choć tybetańscy nauczyciele
o tym wielokrotnie przypominają, że wadżrajana,
czyli buddyzm tantryczny, jest metodą
wprawdzie bardzo skuteczną, ale zarazem
niebezpieczną. Podążanie tą drogą porównuje
się do wędrówki po ostrzu miecza nad przepaścią.
Wadżrajana jest bowiem praktyką totalną, absorbującą całkowicie
ciało, mowę i umysł adepta. Wymaga od niego niezwykłej determinacji
i zupełnego poświęcenia praktyce oraz podporządkowa-
Buddyzm jest zupełnie
innymi światopoglądem
niż tradycja, w której się
wychowaliśmy, nie znaczy
to jednak, że nie potrafimy
go zrozumieć. I niekoniecznie
trzeba w tym
celu zostać buddystą.