Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
Nr 607, grudzieÅ 2005 - Znak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
160<br />
ANNA GŁĄB<br />
Schopenhauer uważał bowiem, że rozumienie zdarzeń jest aktywnością<br />
reprezentowania pewnych treści w umyśle, polegającą na<br />
ich lokowaniu w pewnej pojęciowej strukturze. Naszą reprezentację<br />
zdarzeń, czyli ich rozumienie, wzbogacamy poprzez dochodzące do<br />
niej nowe pojęcia. Kiedy zaś napotykamy sprzeczność, niektóre z tych<br />
pojęć, które bezpośrednio kojarzymy z pewnymi zdarzeniami, wpadają<br />
w konflikt z resztą konceptualnej reprezentacji. Jest to konflikt<br />
– mówiąc językiem Kanta i Schopenhauera – między reprezentacjami<br />
świata, a jest on spowodowany przez pojęciową niezgodność, która<br />
stymuluje śmiech. Aby coś było śmieszne, musi spełnić dwa warunki:<br />
musimy mieć wpierw wstępne rozumienie sytuacji, a następnie<br />
rozumienie tej sytuacji wynikające z dodatkowej informacji o niej.<br />
Schopenhauer jednak, choć interesuje się strukturą i naturą humoru,<br />
jest prawdopodobnie nieświadomy jego zastosowania jako środka<br />
filozoficznego komentarza. Tymczasem swoimi filmami Woody Allen<br />
dowodzi, że humor może być niezwykłym medium komunikacji<br />
filozoficznie doniosłych myśli. Dlaczego?<br />
Jak podkreśla w swoim tekście Lou Ascione, za pomocą humoru<br />
wydobywamy nieoczekiwaną sprzeczność czy niedorzeczność sytuacji,<br />
w jakiej się znaleźliśmy, z kolei ta sprzeczność może pomóc nam<br />
uzyskać nowy wgląd w rozumienie danej sytuacji czy przedmiotu.<br />
Na przykład wówczas, gdy na pytanie, co wtedy, gdy nic nie istnieje<br />
i wszystko jest iluzją, Woody odpowiada: „no, cóż… zdecydowanie<br />
przepłaciłem za ten dywan”. I choć mamy tu do czynienia z błędem<br />
logicznym, który polega na zbyt pospiesznym uogólnieniu, uzyskujemy<br />
nowy wgląd w naszą sytuację, sytuację drobinek rozproszonych<br />
w tajemniczym kosmosie, którego samo istnienie jest już problematyczne!<br />
Poza tym humor jest oryginalną formą krytycyzmu, umożliwiającą<br />
w spontaniczny i barwny sposób nakłonienie słuchacza do<br />
zastanowienia się nad filozoficznymi kwestiami, których zwykle unika.<br />
Humor jest szczególnie cenny z filozoficznego punktu widzenia, gdy<br />
nasze sądy są tymczasowo zawieszone w związku z treścią prezentowanej<br />
informacji, co umożliwia tej informacji wniknięcie do naszej<br />
świadomości. Informacja prezentowana w humorystycznym kontekście<br />
jest odporna na pewne rodzaje krytycyzmu, dla których ta sama<br />
informacja mogłaby nie być śmieszna, gdyby była prezentowana za
Change language