Nr 607, grudzień 2005 - Znak

HALINA BORTNOWSKA
giem, a one są i w wolnych krajach, fundamentalnie – jako całość –
praworządnych. Wszechobecność niebezpieczeństwa wiąże się z niezauważaniem
miejsc porzuconych, uznanych za zbyteczne, ślepych
kątów przestrzeni nie do użytku.
Prawa człowieka – te, których mamy pilnować – definiowane są
w układzie jednostka-władza. Są na temat, gdy to w ł adza – ów
„dyktator” – wybija dno rzeczywistości, krok po kroku dowodzi, ż e
wszystko jest możliwe (tu właśnie, teraz też). Ale przestrzenie
porzucone powstają również inaczej; może dyktator dostarcza
alibi, by móc je ze świadomości wykreślić.
Baku. Domy w środku miasta, choć daleko od naszych konferencyjnych
hoteli. Domy, których budowania nie dokończono. Wprowadzili
się do nich na własną rękę Azerowie – uciekinierzy z zajętych
przez Armenię regionów. W tej chwili mieszka tu z 50 rodzin –
mówi mój azerski przewodnik, którego z trudem namówiłam na pielgrzymkę
do tego miejsca. Okna wysokiego bloku zabezpieczone rozmaicie
– są i normalne, i zapchane czymś, jakby tekturą czy sklejką.
Wszędzie zwieszają się festony prania, które wcale nie wydaje się
czyste.
Cisza pory sjesty.
– Chcesz wejść? – pyta S.
Nie chcę. To nie jest coś do oglądania. Wstydzę się. I dlaczego to
ja miałabym brać na siebie gniew za bezradność całej społeczności?
– Są gorsze miejsca – potwierdził S.
Sen
Ogromny plac, jak Grunwaldzki we Wrocławiu, ale kolory inne,
te z bakijskiego krajobrazu: ruda glina, szary kamień. Z tego przestrzeń
po horyzont.
Jestem tu sama, ostatnia. Czekam, żeby mnie stąd zabrano. Czekam
na ratowników. Tu już jest po wszystkim. Po czerwonym niebie
płyną ciemne obłoki. Wypatruję wśród nich sterowca, którego załoga
spuści po mnie biały hamak, sieć ratunku.
144