Nr 607, grudzień 2005 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
Próby rzetelnego poznania
Mimo trudności istnieje jednak możliwość rzetelnego poznania
dziedzictwa Tybetu. Dowiódł tego wcześniej wspomniany o. Ippolito
Desideri w XVII wieku oraz inicjator nowożytnej tybetologii –
Węgier Körösi Csoma przebywający w Tybecie w latach trzydziestych
XIX stulecia. Byli oni prekursorami cennej grupy „badaczy od
środka” – poznawali nową dla siebie kulturę i religię nie przez pryzmat
własnych wyobrażeń lub tylko z zachodniego punktu widzenia,
lecz dogłębnie studiując tamtejsze obyczaje, ucząc się języka, starając
się zrozumieć sens rytuałów i źródła tradycyjnych zachowań
Tybetańczyków, wśród których w trudnych i nieraz prymitywnych
warunkach żyli przez pewien czas. Choć nie wyznawali buddyzmu
tybetańskiego, szanowali punkt widzenia Tybetańczyków. Ich obserwacje
były tak różne od relacji europocentrycznie nastawionych
„badaczy z zewnątrz”, że przez długi czas nie były właściwie rozumiane:
dorobek Körösiego Csomy docenia się dopiero dzisiaj, a sprawozdanie
z Tybetu o. Desideriego wydano dopiero w latach 1931
i 1937 w Londynie (Account of Tibet).
W XX wieku przybywa rzetelnych badaczy. Do cenionych tybetologów
należą między innymi: Isaac Jacob Schmidt, Jacques Bacot, Rolf
Alfred Stein, Marcelle Lalou, a przede wszystkim Giuseppe Tucci, który
zasłynął wśród lamów jako wielki tłumacz, uczony i znawca tybetańskich
tekstów religijnych oraz sztuki sakralnej. Blanca C. Olschak była
cenioną przez Tybetańczyków specjalistką od ikonografii i symboliki.
Aleksander Berzin ponad dwadzieścia lat żył wśród Tybetańczyków
w Dharamsali, zajmując się przekładami na angielski cennych tekstów
źródłowych, a Jeffrey Hopkins, od lat blisko współpracujący między
innymi z XIV Dalaj Lamą, bada praktyki religijne i rytuały wadżrajany.
Spośród wielu innych należy wymienić także Keitha Dolmana,
Geoffreya Samuela i Stephena Batchelora. Wielką przyjaźnią i uznaniem
Tybetańczyków cieszył się Heinrich Harrer – jeden z najbardziej
dociekliwych znawców kraju i obyczajów, który Tybetowi i jego kulturze
poświęcił większość swojego życia 9 .
9
Jego historię opowiadają książka i film Siedem lat w Tybecie.
41