Ocena postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w ...

przeszczepieniach narządów oraz w chorobach z autoagresji) [86,87]. Do czynników
zewnętrznych zaliczamy promieniowanie jonizujące, czy związki chemiczne, ale równieŜ
długotrwałą stymulację antygenami bakteryjnymi lub wirusowymi, bądź ingerencję materiału
genetycznego wirusów w genom gospodarza [88,89,90].
Molekularne mechanizmy onkogenezy
Molekularne podłoŜe kaŜdego rozrostu nowotworowego stanowią zmiany powodujące
zaburzenie struktury i funkcji genomu. Do chwili obecnej zidentyfikowano setki genów, które
mają związek z inicjacją procesu nowotworowego i/lub jego progresją. WyróŜnia się trzy
klasy takich genów: (i) onkogeny, (ii) geny supresorowe, (iii) geny mutatorowe.
Onkogeny są zaktywowaną formą protoonkogenów. Protoonkogeny to fragmenty
prawidłowego DNA człowieka zawierające sekwencje homologiczne do genów onc obecnych
w retrowirusach, które w nomenklaturze określa się jako c-onc. Produktami onkogenów są
białka, które pełnią niezwykle istotne funkcje w komórce, m.in. jako czynniki regulujące
proliferację oraz róŜne etapy cyklu komórkowego, od których zaleŜy jego progresja lub
skierowanie komórki na drogę apoptozy [91]. Aktywacja szeregu onkogenów jest podłoŜem
rozwoju nowotworów wywodzących się z tkanki limfoidalnej, w tym takŜe chłoniaków
nieziarniczych [92].
Geny supresorowe, nazywane inaczej antyonkogenami kodują białka pełniące rolę
hamującą procesy podziału komórki (ang. gatekeepers) lub stabilizującą / integrującą genom
poprzez uczestniczenie w róŜnych szlakach naprawy DNA (ang. caretakers) [93]. Geny
związane z naprawą DNA i utrzymaniem stabilności genomu dziedziczą się autosomalnie
recesywnie, a u osób, u których uszkodzone są w wyniku mutacji oba allele, odnotowuje się
wysoką zachorowalność na nowotwory, zwłaszcza chłoniaki. Przykłady takich chorób to,
m.in., zespół ataksja teleangiektazja (gen ATM), zespół Nijmegen (gen NBN/NBS1), defekt
ligazy DNA IV (gen DNA LIG4) [9,17,87].
Geny mutatorowe odpowiadają za naprawę błędów w strukturze DNA. Do tej grupy
naleŜą geny związane z naprawą błędnie sparowanych zasad (ang. mismatch repair; MMR),
m.in. MSH2, MSH6, MLH1. Nie powodują one bezpośrednio transformacji nowotworowej,
ale poprzez lawinowy wzrost liczby mutacji w obrębie róŜnych genów destabilizują genom i
taką transformację ułatwiają [94,95].
Zmiany genetyczne w chłoniakach nieziarniczych
Mechanizmy genetyczne leŜące u podłoŜa rozwoju chłoniaków są bardzo zróŜnicowane i
obejmują następujące typy zdarzeń [96,97]:
- mutacje (somatyczne) zmieniające strukturę genu,
16