Nr 562, marzec 2002 - Znak

~ __
_ ____ _
ZDARZE __ ______ NIA - __ KSlt\ZKl _ -
LUDZI . _ E ______ _ ______ __ _ ___ _
• _____ ____ J __ _____ __ _______ _ _____ ____ __
tyce emocjonalnie, niemal walil Ji~sciq w stot i krzyczat: ,,wszystko
albo nic". Jego program poliryczny, streszczajqcy si~ w jednym hasle:
"Z komunistami nie nalezy paktowac, do komunist6w trzeba strzelaC,
dobry byt w roku 1945 czy 1946, ale nie w 1956 czy 1980. Jego
anachronicznosc byla oczywista dla wszystkich, z nielicznymi tylko
wyjqtkami. "Program" ten bowiem glosil likwida c j ~ komunist6w, ale
nic nie m6wil 0 likwidacji systemu komunistycznego. Mackiewicz
w istocie zqdal od przeciwnik6w komunizmu mobilizacji totalnej ze
wszystkimi jej fatalnymi dla zmobilizowanych nast~pstwami. "Nic nie
jest gorsze od komunizmu" - glosil Mackiewicz. O d komunizmu ­
odpowiemy bez namyslu - gorsze jest zaprzepaszczenie wlasnej duszy,
w szczeg61noSci zas nasladowanie bolszewickiego nihilizmu. Przeciez
na przyklad Jerzy Giedroyc tei nie mial wqtpliwoSci, ze sowiecki totalitaryzm
jest naiwi~kszym zagroieniem cywilizacji, wiedzial jednak, ie
walczyc z nim trzeba na wiele sposob6w, ale ie przede wszystkim nie
wolno niszczyc wartoSci, w obronie kt6rych i w imieniu kt6rych si~
wyst~puje. Tymczasem Mackiewicz od Kosciola zqdal, by wyrzekl si~
on swojej misji, od chrzescijan, by uniewaznili dekalog, od opierajqcych
si~ komunizmowi, by przej~li tak ryk~ swoich wrog6w. Ignorowanie
przez Mackiewicza-publicyst~ calych sfer ludzkiej psychiki, zycia
duchowego, stosunku do wartosci, a takie obszarow iycia spolecznego
pod hastem: to wszystko jest niewazne, dop6ki nie wykonczycie
ostatniego "czerwonego", dyskwalifikuje cz~sc jego publicystyki. Cz~sc,
bo oczywiscie Sq tam teksty drapiezne i mqdre, bez ktorych antologia
naszej publicystyki politycznej XX wieku bylaby nie do pomyslenia.
JednoczeSnie bardzo wiele tekst6w Mackiewicza to jui tylko dokumenry
minionego wieku, ciekawe jedynie dla historyk6w literatury.
Czy to zwykly los pisarstwa publicystycznego Bynajmniej - Juliusza
Mieroszewskiego czyta si~ dzis z wielkq przyjemnoSciq i pozytkiem,
on wciqz inteligentnie d umaczy swiat, ukazuje jawne i ukryte przestanki
ludzkiego post~powania i przemian kultury; zqdal nie tylko walki
z komunizmem, lecz i jednoczesnej edukacji obywatelskiej, uczenia nawyk6w
demokratycznych, wolnoSci myslenia. Dlatego Mieroszewskiego
warto wciqi czytac, nie tylko dla jego blyskotliwej inteligencji i zalet
stylu. Mackiewicz zbyt latwo szafowal stowkiem "rewizjonizm",
a oponentom przypinat etyk ietk~ "poprawiacz systemu", zarzucajqc
im, ze w dzialaniach reformistycznych zmarnujq potencjal wolnoSciowy.
Wydawato mu si~, ie ubostwo, nuda i mitr~ga iycia w realnym
~
137