Nr 562, marzec 2002 - Znak

' ~~ !'!~! _~ !~~ ~1 ~~______ ____ "________________ ________________________ _______~
ka i nieduie artykuiy, wymagaly moie fizycznego oderwania si~ od
polskiego ukladu. Ten wi~zilludzi tysiqcami drobnych, lecz nie calkiem
pozbawionych sensu kalkulacji (czemus czy komus nie zaszkodzic,
nie wywolac jakichS perfidnych reakcji wladzy itd.) i zamulal
umysi staiq koniecznoSciq walki z wszechobecnym i wieloksztaltnym
przeciwnikiem.
Faktem jest, ie Kolakowski po prostu utracii prac~ i mogl jq odzyskac
tylko za granicq. Z pewnego punktu widzenia nie byia to zamiana
korzystna. W Polsce w latach 60. stal si~ on niezwykle cenionym
uczonym i nauczycielem. Urosia wokol niego legenda, studenci
i niestudenci doczyli si~ na seminariach i wykladach, gdzie panowaia
atmosfera intelektualnej ekscytacji, poczucie bycia wtajemniczonym
w to, co waine, trudne i rzadkie. Kaida ksiqika, kaidy artykul
byiy wydarzeniami, niepodobna byio ich nie przeczytac, nie komentowac
mi~dzy sobq. Nie wydawaio si~ przy tym, by Kolakowski czul
si~ niesiony przez t~ fal~ mlodzienczego (i nie tylko) entuzjazmu ­
byi nauczycielem zbyt introwertycznym i kaprysnym. Natomiast nie
rna wqtpliwoSci, ie czui si~ odpowiedzialny: za t~ miodziei, chcqc
nie chcqc, formowanq przez jego slowa, za kultur~ umysiowq tego
kraju, ktora musiaia s i~ przebijac przez wszelkie zasieki przeszkod.
Natomiast wyjazd za granic~ postawi! go w innej sytuacji. Byly
to akurat slynne lata buntow studenckich na Zachodzie, odrzucania
samej idei wiedzy i struktur, w ktorych rozwija si~ jq i przekazuje.
Dochodzily nas sluchy, ie proby sprowadzenia Koiakowskiego na
ktorys z duiych uniwersytetow niemieckich spality na panewce - studenci
nie zgodzili si~ na reakcyjnego profesora. Naukowe iycie filozofa
przebiegaio odtqd mi~dzy O ksfordem a Chicago i moina sobie
wyobrazic, ie byio ono inne nii w najlepszym okresie Wydziaiu Filozofii
Uniwersytetu Warszawskiego - poniewai i wobec siuchaczy,
i wobec uczonych kolegow rola Kolakowskiego zmienila si~. By! jednym
z wieiu profesorow filozofii i jednym z wielu uchodicow z Europy
Wschodniej. Nie mial do spelnienia innego obowiqzku nii sumienne
nauczanie, a poniewai lata byly szalone, goszystowskie, jego
osoba i przeslanie, jakie mialby do przekazania, musialy zostac zmarginalizowane,
jesli w ogole dostrzeione. Misja nauczycielska Kolakowskiego
skonczyla si~ w marcu 1968. Niby zostala podj~ta po­
73