Nr 562, marzec 2002 - Znak

MALGORZATA SZPAKOWSKA, ur. 1940, profesor w Instytucie Kul­
tury Polskiej UW Wydala m.in.: Swiatopoglqd Stanislawa Jgnacego Witkiewicza
(1975), 0 kultuTze i znachorach (1983), Dyskusje ze Stanislawem
Lemem (1996), ZakoTzenieni i wykorzenieni (1997). Redaguje dzial
eseistyki w "Dialogu".
~~
~~~~~ _~ ~~ ~ I_1~ ~ _ ____ ___ _+ _________ ___ _____ ___ ___________ ___ __ _ ____ _ ____~
wan, za ktorym mozna bylo si~ chowae przed cenzorem. Juz choeby
jego apoteoza indywidualizmu zaslugiwalaby na uwag~ w czasach,
gdy tak wielu skarzy si~ na wszechwladne panowanie miernoty. Rowniez
polemiki z przeciwnikami "niezrozumialstwa", ktorym zarzucal
p ropagand~ nieuctwa i podlizywanie si~ masowemu odbiorcy,
byloby i dzis komu dedykowae.
A nawet zawarty w jego publicystyce program edukacji kulturalnej.
"Kazdy narod rna takq r el igi~, filozofi~ i sztuk~, na jakq z a s I u ­
zyl" - pisal z gorycZq w 1927 roku. JeSli nie zadbamy 0 ksztakenie
swiadomych uczestnikow i odbiorcow kultury, to sami z siebie tacy
nie wyrosnq. JeSli pogodzimy si~ z myslq, ze sztuka musi bye latwa,
lekka i przyjemna, bo wlasnie takq ludzie lubiq najbardziej, to nigdy
nie zdolamy ich namowie, by odstqpili od swoich przyzwyczajen.
I jesli nie wpoimy im, ze do zrozumienia nowoSci potrzebny jest
wysilek, to nie pozwolq wyrwae si~ z marazmu. W banalnym dobrobycie
zgasnq ostatnie iskierki indywidualizmu "i tylko swinstwo rownomiernie
rozpelznie si~ wsz~dzie".
A czy si ~ nie rozpelza
71