Nr 562, marzec 2002 - Znak

TEMAT MIESIl\CA
,
r - - - - - - - - - - - - - - -I- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ­
Uwadze tych z Panstwa, ktorzy zainteresowani Sq pogll(bieniem poruszanego
w naszym numerze tematu, chcemy polecie kilkanascie wainych
pozycji. Niezastqpionym zrodlem wiedzy 0 postawach polskiej inteligencji
na przelomie XIX i XX pozostajq pamil(tne Rodowody niepokornych
Bohdana Cywinskiego (Warszawa 1971). Sil(gajqc jeszcze
dalej wstecz, warto zapoznae sil( z pracami ,,Klassa umyslowa": Inteligencja
Krolestwa Polskiego 1832-1862 Ryszardy Czepulis-Rastenis
(Warszawa 1973) orazlakiej cywilizacji Po la cy potrzebujq Jerzego
Jedlickiego (Warszawa 1988). Sposrod licznych prac na temat aktualnosci
romantyzmu polecamy Podroi romantycznq Marcina Krola (Paryi
1986). W zapoznaniu sil( z kontekstem srodkowoeuropejskim cennq
pomOCq moie bye tom Historycy europejscy 0 inteligencji i intelektualistach
("Kultura i Spoleczenstwo" 2/2000). Przypomniee chcemy takie
numer "Znaku" zatytulowany Nasze rodowody (2/2001).
Wiek XX byl stuleciem totalitarnego zamroczenia wielu intelektualistow
i walki z totalitaryzmem ze strony innych. Najpelniejszq historil( problemu
przynosi praca Franc;ois Fureta Przeszlosc pewnego zludzenia:
esej 0 idei komunistycznej w XX w. (Warszawa 1996). Korzenie fascynacji
totalitarnych europejskich "klerkow" dobrze pokazujq klasyczne
eseje Juliena Bendy La trahison des clercs (Paryi 1927) i Raymonda
Arona Opium intelektualistow (Warszawa 2000). Motywy akcesu intelektualistow
do ruchu faszystowskiego naswietla praca Alasdaira Hamiltona
The Appeal of Fascism. A Study ofIntellectuals and Fascism (New
York 1971). Z najnowszych polskich prac warto odnotowae obszerne studium
Czeslawa Madajczyka Klerk czy intelektualista zaangaiowany
(Poznan 1999) . Polec,amy tei dwa zeszyty "Znaku": IntelektualiSci a komunizm
(2/1999) i Zrodla wolnosci, korzenie zniewolenia (7/1999).
Sposrod licznych dyskusji na temat roli inteligencji po roku 1989
szczegolnq uwagt; zwracamy na debatl(, ktora toczyla sit; na lamach "Plusa-Minusa"
w latach 2000-2001. Brali w niej udzial m.in.: Stefan Bratkowski,
Bohdan Cywinski,laroslaw Gowin, l6zef Kozielecki, Zdzislaw
Najder, Leszek Szaruga, Wladyslaw Terlecki, Bronislaw Wildstein
i Kazimierz Woycicki.
89