Nr 562, marzec 2002 - Znak

111
KRYSTYNA KWASN IEWSKA
tysfakcji, ie to my wlasnie - nie on! - dotarlismy do prawdy iycia, ie posmakowalismy
jego gorzkiej istoty i zgl~bili jego tragicznq tajemnicf';
- interpretacja: "Ten rodzaj filozofii zaklada, ie iycie jest pieklem i ie
takie sytuacje, jak spokoj, dobrobyt, zadowolenie, Sq z natury rzadkie,
przypadkowe i nietrwale. I ten tylko wie, co znaczy zycie prawdziwe, kto
cierpi, przegrywa, doznaje krzywdy, zmierza od klyski do klyski" (L).
Taki wzorzec rejestracji i deszyfracji natury czlowieka oraz tworzonej
przez niego rzeczywistosci wynika wlasnie z misji reportera ­
t1umacza kultur, komentatora zachowan ludzkich. Wolfgang Iser nazwal
czlowieka "zwierzyciem interpretujqcym". Bior,!c pod uwag~ definicj~
KapuScinskiego, moina by uznae dziennikarzy za chlub~ wlasnego
gatunku.
Kontrast ogol-szczegol prowokuje z kolei pytanie 0 mozliwose poznania
i zrozumienia Drugiego oraz jego rzeczywistosci. Autor Szachinszacha
daje wiele planow ogolnych: panoram~ narodu, rasy, ludzkosci.
Tym jednak, co liczy si~ naprawd~, jest detal:
Operatorzy naduiywajq plan6w ogolnych. W ten spos6b gubiq szczeg6ly. A przeciei
poprzez szczegol moina pokazac wszystko. W kropli jest caly wszechswiat.
Szczeg61ne jest nam bliisze nii ogolne, latwiej nawiqzujemy z nim kontakt. Bra·
kuje mi zbliien ludzi, ktorzy ;.dq w pochodzie. Brakuje mi rozmow. Ten czlowiek,
ktory idzie w pochodzie, ilei jest w nim nadziei! On idzie, bo na cos liczy (Sz).
Wyeksponowae naleiy zarowno jednos tk~, jak i otaczajqce jq najblizej
przedmioty. Pozornie blahe obserwacje mogq odslonie isto t~ sprawy
- definicj~ faszyzmu moina wyprowadzic z opisu wyczyszczonych
butow, a 0 polityce moina mowic z perspektywy map wiszqcych w gabinetach
politykow.
Te dwa sposoby zblizajq nas do wielopoziomowego sposobu myslenia
KapuSciiiskiego 0 czlowieku. Tak wi~c jednostka jest, po pierwsze,
przedstawicielem gatunku i dlatego da si ~ wysnuc pewne ogolne wnioski
dotyczqce natury homo sapiens. Waine staje si~ zar6wno rejestrowanie
stanu liczebnego lub przyrostu populacji, jak i pewnych uogolnionych
cech lub zachowan. Globalne obserwacje pozwalaj ,! wyroznic podzia!y:
czlowiek Wschodu - cz!owiek Zachodu, homo informaticus ­
poor man, wreszcie: bia!y - czarny. Problemy rasy i rasizmu szczeg6lnie
nurtujq pisarza, wy znawc~ tezy 0 braterstwie ludzi.
92