Nr 562, marzec 2002 - Znak

~ MAGDALENA MICINSKA
- - - ---- --- -------- - - - ---- ----- - --- - ----- - -------- - - - ------------ -- ------ - --- - - - ---
myjmy si\! wszyscy par\! razy na dzien; kqpmy si\!, ale kqpmy si\! wszyscy
przynajmniej raz na tydzien. (... ) Miejmy takZe m\!stwo powiedziec
sobie prawd\!. My nie jestesmy ani Francuzami poinocy, ani
ludem muzykalnym, ani poetyckim, ani sentymentalnym, ale nade
wszystko -Iudem nie myjqcym sif' (XlV, 171). Uezmy si\!, dodawai,
Prus - podobnie jak
gdyz "higiena i szkola elementarna to fu ndament
jemu wsp6lczesni ­
narodowego bytu" (XIX, 94). Jednak niosqca pozytek
nauka wymagala przewartoSciowan w pol­
uznawal rozumn1'!
skiej mentalnosci. Tradycyjny model edukacji
i cierpliw1'! prac~ za
ustqpic powinien systemowi szkol zawodowych,
jedyn1'! gwarancj~
narodowego bytu,
ksztalqcyeh wykwalifikowanych fachowcow ­
rzemieslnikow, inzynierow, dyrektorow fabryk
jedyn1'! drog~ do
- ktorzy byliby zdolni podjqc
poprawy pozycJI
pracy w rozwijajqcym
si\! przemysle. Bylby to takZe jedyny sku­
Polski w Europie.
teezny sposob wyparcia z polskich przedsi\!­
biorstw specjaJistow zagranieznyeh, zwiaszcza niemieckich, przewyzszajqcyeh
Polakow pod wzgl\!dem przygotowania zawodowego,
a zatem chytniej zatrudnianych i lepiej oplacanyeh.
Zdrowy, umyty i wlasciwie wyedukowany Polak przelomu XIX
i XX wieku powinien praeowac i doskonalic si\! z myslq 0 przyszlosci
swego narodu. Prus - podobnie jak jemu wspofczeSni - uznawal rozumnq
i eierpliwq prac\! za jedynq gwaranej\! narodowego bytu, jedynq
drog\! do poprawy pozyeji Polski w Europie, a w dalszej, CZ\!sto (ze
wzglydow eenzuralnyeh) przemilczanej perspektywie - do odzyskania
wlasnego panstwa. Komentujqc obehody dwustulecia Odsieezy Wiedenskiej,
porownywal wysilek militarny krola Jana Sobieskiego do
pokojowyeh iniejatyw jego nastypcow w roku 1883 - badan Stefana
Szolc-Rogozinskiego w Afryee, pracy polskieh geografow, inzynierow
i budowniezyeh na Syberii, dzialan spolecznikow w kraju. Wszystkie
te przedsiywziycia mialy jednq ceehy wspolnq - byla niq uzytecznosc
dla polskiego spoleezenstwa i dla ealej ludzkoSci.
Spoleezna uzyteeznosc byla w oezaeh Prusa najwazniejszym wymogiem,
przez ktorego pryzmat ocenial naukoweow i lekarzy, artystow
i politykow (tym ostatnim radzit stawiac jedno, ale za to podstaprezesem
Stowarzyszenia Kursow dla Analfabetow Doroslych oraz (tuz przed smierci'l)
Towarzystwa Literatow i Dziennikarzy Polskich.
22