Görög Örökség Ελληνική Κληρονομιά - H-ellin.com

MARIArin OLBERT
Οι τρεις πιο αξιόλογοι ναοί και εικονοσιάσια ιης ελληνικής διασποράς ιης
Ουγγαρίας: ιου Eger, ιου Miskolc και ιης
Βουδαπέστης
Οι έλληνες έμποροι μειά την οριστική τους εγκατάσταση στην Ουγγαρία εκκλησιάζονταν σττς ήδη
υπάρχουσες γεντκά σερβικές εκκλησίες. Η ορθόδοξη Θρησκεία τους χρησίμευε σαν δύναμη διατήρησης, τα
εκκλησιάσματα και η ενορία συμβόλιζαν την πατρίδα. Ως το τέλος του 18 ου αιώνα ο αριθμός των Ελλήνων είχε
αυξηθεί τόσο ώστε να χρειάζεται η οικοδόμηση δικού τους ναού σε περισσότερους οικισμούς. Τους επετράπη
όμως η ανέγερση ναού μόνο μετά το Διάταγμα Ανοχής (Edictum Tolerantiae) του Ιωσήφ Β' το 1781. Το
διάταγμα κανόνισε την οικοδόμηση ναών ως εξής: ο ναός δεν μπορεί να έχει πρόσοψη προς το δρόμο και δεν
μπορεί να είναι διακοσμημένος. Η πλήρης ισοτιμία των Ελληνορθόδοξων αναγνωρίστηκε μόνο με ένα διάταγμα
του Λεοπόλδου Β' του 1790 όπου τους επετράπη η ελεύθερη άσκηση της θρησκείας τους.
Οι περισσότερες εκκλησίες ιδρυθείσες από Έλληνες οικοδομήθηκαν στην μετέπειτα περίοδο, κυρίως
κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας του Σέρβου επισκόπου της Βούδας Dionvsziosz Popovic (Dénes
Popovics) μεταξύ 1790-1828. Ο επίσκοπος Popovic ήταν Έλληνας της Μακεδονίας που βοηθούσε συνεχώς τους
συμπατριώτες του και στην επισκοπική του δραστηριότητα οικοδομήθηκαν οι πιο σπουδαίοι ναοί π.χ. στην
Πέστη, στο Vác, στο Karcag, στο Kecskemét, στο Tokaj, στο Gyöngyös κλπ. Σχετικά με τους σχεδιαστές και
χτίστες των ναών διαθέτουμε λίγα στοιχεία. Τα ονόματα μερικών αρχιτεκτώνων όμως είναι γνωστά όπως του
András Mayerhoffer, του János Povolni, του József Jung και του Károly Rábl οι οποίοι αντίθετα με τους
ζωγράφους που είχαν έρθει από την πατρίδα, δεν ήταν ορθόδοξοι τεχνίτες.
Η ρήτρα του Διατάγματος Ανοχής ναι μεν ενέκρινε την οικοδόμηση ναών για τους μη καθολικούς
πιστούς, αλλά με πολλούς περιορισμούς. Οι ναοί μπόρεσαν να οικοδομηθούν χωρίς κωδωνοστάσιο και καμπάνα
και έπρεπε να προσραμοστούν στον αρχιτεκτοντκό ρυθμό που κυριαρχούσε στην Αυτοκρατορία. Τα
κωδωνοστάσια προστέθηκαν αργότερα στο ήδη υπάρχων μονόκλιτο ναό. Τα κτήρια προσανα-
τολίζονται προς την Ανατολή και κατά κανόνα υπάρχει μία δυτική είσοδος κατώ από το κωδωνοστάσιο και μία
νότια πλαϊνή θύρα. Οι μονόκλιτοι ναοί που διαιρούνται σε τρία μέρη (άδυτο, κλίτος, υπερώο) οικοδομήθηκαν σε
μπαρόκ ρυθμό (Szentes -1786, Békés -1788, Karcag- 1789) ή στο ρυθμό του Ιωσήφ Β (Dunaföldvár-1787,
Πέστη στην πλατεία Petőfi - 1798, Eger 1786, Hódmezővásárhely 1786, Tokaj - τα χρόνια του 1790 κ.ά.).
Η πρώτη δεκαετία μετά το 1800 θεωρείται η πιο γόνιμη περίοδος όσον αφορά στην ανέγερση τέμπλων
γτα τον ελληνισμό της Ουγγαρίας. Μέχρι το 1815 στη χώρα οικοδομήθηκαν έξι τέμπλα. Στο Dunaföldvár
(1801), στο Eger (1801-1803), στο Miskolc (1805-1808), στην Βουδαπέστη (1804-1815), στο Győr (αρχές του
19 ου αιώνα) και στο Karcag (1811). Πρώτο στη σειρά ήταν το τέμπλο του Eger πιο συγκεκριμένα τα
αποσπασματικά του κομμάττα δτασώθηκαν έξι βασικές εικόνες και πέντε ευαγγελικές σκηνές που είχαν
φιλοτεχνηθεί από τον Arsenije Teodorovics Σέρβο ζωγράφο του Újvidék (Novi Sad). O Teodorovics ήταν φοιτητής
της Ακαδημίας Τεχνών της Βιέννης, ακολουθούσε τον όφιμο μπαρόκ ρυθμό όπως και ο Anton Kóchelmeister ο
οποίος συνδεόταν με τη Βιέννη και λόγω της καταγωγής του. Ο Küchelmeister φιλοτέχνησε τρία από τα έξι
εικονοστάσια με βάση δυτικά πρότυπα: εκείνο του Eger, του Miskolc και της Πέστης, στην πλατεία Petőfi. Η
ανατολική επίδραση είναι αισθητή μόνο στο εικονογραφικό πρόγραμμα των τριών εικονοστασίων, επειδή όλα
ανήκουν στο ρωσικό-ουκρανικό τύπο πέντε ζωνών. Τα τρία τεράστια εικονοστάσια όσον αφορά στη δομή, τις
εικόνες και τον σκαλιστό τους διάκοσμο θεωρούνται η πιο αξιοσημείωτη επιχείρηση όχι μόνο του ελληνισμού
της Ουγγαρίας αλλά ολόκληρης της ουγγρικής χριστιανικής εκκλησιασττκής τέχνης της εποχής.
Ι. Eger, Σερβο-ελληνικός ναός «Μεταφορά των κειμηλίων του Αγίου Νικολάου» («Σερβικός Ναός») και
το τέμπλο του
113