Görög Örökség Ελληνική Κληρονομιά - H-ellin.com

Το ελληνοβλαχικό στοιχείο της διασποράς στην Αυστροουγγαρία
Του Ανδρέα Σιαμαιόπουλου
Τα πρωία ιστορικά δείγματα για ιην ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου των
Ελλήνων και Βλάχων αρχίζουν από τον 15° αιώνα με την εξαγωγή και εισαγωγή εμπορευμάτων απο
την Βενετία. Ο πρόξενος της Γαλλίας Comte σε επιστολή του με ημερομηνία 8 Τεβρουαρίου 1699
προς τον υπουργό Ναυτικών Pontchartrain αναφέρεται στις εμπορικές σχέσεις των Ελλήνων από ττς
πόλεις Μοσχόπολη, Σιάτιστα , Κοζάνη , Θεσσαλονίκη κ.ά. με την Βενετία. Κάνει λόγο για
εισαγωγή από την Ελλάδα -που ακόμα τελεί υπό οθωμανική κατοχή- κεριού επεξεργασμένου
μαλλιού, δέρματος, μεταξιού, καπνού και οίνου. Αντίθετα, οι Έλληνες αγοράζουν τσόχα, υαλικά,
όπλα και χαρτί. Ο εμπορευματικός σταθμός του λιμανιού του Δυρραχίου αποτελεί το σημείο
μεταφοράς των προϊόντων.
Το 1761 αρχίζει η παρακμή των Ελλήνων εμπόρων της Μοσχόπολης και της Σιάτιστας,
εξαιτίας της υφηλής φορολογίας και των δασμών που επιβάλλουν οι Βενετοί στα προϊόντα τους.
Είναι τότε που λαμβάνει οριστικό τέλος η χρυσή περίοδος ακμής του ελληνοβλαχικού στοτχείου
στο εμπόριο.
Από την εποχή του Μουράτ του Α' και του Βαγιαζήτ του Β' παραχωρούνται στους βλαχόφωνους
οικισμούς όπως το Μέτσοβο, οι Καλαρρύτες, ο Συρράκος κ.ά. ειδικά προνόμια. Παράλληλα, τελούν
υπό ένα ειδικό καθεστώς αυτονομίας, καθώς είναι υπό την προστασία της βασιλομήτορος. Παρόλα
αυτά έχουν υποχρέωση να καταβάλουν κάθε Μάρτιο φόρο υποτέλειας, ο οποίος δεν είναι ιδιαίτερα
υψηλός.
Το πιο σημαντικό εμπορικό κέντρο της εποχής είναι δίχως άλλο η Μοσχόπολη, η οποία από
το 1721 κατ για μισό αιώνα περίπου, μέχρι το 1761 γίνεται το ποιο σημαντικό κέντρο της
Μακεδονίας με μεγάλη εμπορική , κοινωνική και μορφωτική ανάπτυξη. Την ίδια στιγμή
διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο τόσο στα βαλκάνια, όσο και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.
Ιδρύονται σχολεία όπου διδάσκουν οι καλύτεροι λόγιοι της εποχής. Εκτός των άλλων
διδάσκουν στα συγκεκριμένα σχολεία ou Σεβαστής Λεοντιάδης από την Καστοριά, ο ιερομόναχος
Γρηγόριος Κωνσταντινίδης μετέπειτα Μητροπολίτης Δυρραχίου και ο Θεόδωρος Καβαλιώτης.
Σημαντικό θεωρείται επίσης το τυπογραφείο που λειτούργησε στην περιοχή αντανακλώντας την
πνευματική άνθηση του τόπου.
Στην Μοσχόπολη η πλετοφηφία των κατοίκων είναι βλαχόφωνοι με ελληνική συνείδηση
και χρησιμοποιούν την κουτσοβλαχική διάλεκτο μόνον στο οικογενειακό περιβάλλον . Μιλούν και
γράφουν Ελληνικά και στα παιδιά τους προσφέρουν ελληνική παιδεία. Η εξέλιξη της Μοσχόπολης
επεκτείνεται στο χτίσιμο ναών και στην ανακαίνιση των παλαιών. Όλοι τους λειτουργούν στην
ελληνική γλώσσα και αυτό αντικατοπτρίζει το θρησκευτικό τους συναίσθημα και την ελληνική
συνείδηση τους.
Κατόπιν της διακοπής του εμπορίου μέσω θάλασσας, αρχίζει το εμπόριο προς βορρά μέσω
Βελιγραδίου ,Βουδαπέστης και Βιέννης, το οποίο διευκολύνεται από την συνθήκη του Πασσάροβιτς
του 1718 μεταξύ Αυστριακών και Οθωμανών. Η συνθήκη παρέχει μεγάλες διευκολύνσεις σε
εκείνους που ασκούν εμπόριο στην Αυστροουγγαρία και έχουν οθωμανική υπηκοότητα
πληρώ¬νοντας τελωνείο μόνο 3%. Αυτή η συμφωνία διευκολύνει τους Έλληνες εμπόρους, οι οποίοι
είναι όλοι τους Οθωμανοί πολίτες, καθώς ελληνικό κράτος ακόμα δεν υφί¬σταται.
Οι Έλληνες ασχολούνται κυρίως με το διαμετακομιστικό εμπόριο, δηλαδή προ¬ωθούν
εμπορεύματα από την Οθωμανική αυτοκρατορία στη Δύση (μαλλί ,καπνά, δέρματα, καφέ, ζάχαρη,
μπαχαρικά κ.ά.) και εισάγουν βιομηχανικά προϊόντα από την Ευρώπη με εξαίρεση την Ουγγαρία
από την οποία εισάγουν αγροτικά εμπορεύματα και ζώα.
Την περίοδο αυτή καταγράφεται μια σημαντική μετακίνηση εμπόρων κυρίως από την
Μοσχόπολη και τις άλλες πόλεις της Μακεδονίας προς τη Δύση. Ένα μεγάλο κύμα μετακινήσεως
Ελλήνων στην Ουγγαρία ξεσπά το 1718 και ένα ακόμα μεγαλύτερο τη δεκαετία 1760-1770. Μετά
από τις δύο καταστροφές της Μοσχόπολης το 1769 και 1788 παρατηρείται ένα τρίτο μεγάλο
36