Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

192
Horrela, 2 ;o2 ;11 adinarekin 'ze(rg)aiti(k)' kausazko
menderagailua erabiltzen hasten da, eta antzeko zentzuan 'ze(r)'
(2 ;o3 ;11) eta 'ze(r)tako' (2 ;o4 ;11) (behin baino ez, eta
mintzaideak 'ze(r)tako ?' galdetzen dionean, (386) adibidea hain
zuzen) ikus ditzakegu . Hona hemen adibideak :
(384) ze e(g)iten na(g)u bu(z)tena (M . 2 ;o3 ;11)
(385) ze(g)aiti(k) kozinero e(g)in bi(behar) do(t)
(M . 2 ;o4 ;11)
(386) zetako lolo e(g)in bi(behar) da(g)u (M . 2 ;o4 ;11)
(387) ze(g)aitik niriek direlako (M . 3 ;oo ;2o)
(388) ze(g)aitik nirie dalako (M . 3 ;oo ;2o)
(389) ze(g)aitik negarrez egon da eskolan (M . 3 ;oo ;2o)
Azpimarragarria iruditzen zaigu 'zergatik' eta aditzaren artean,
sarri-sarri beste osagairen bat tartekatzeko duen jokabidea (ikusi
(385), (387), (388) eta (389) esaldiak, esate baterako) .
- Mendeko esaldi denboradunetako adizki jokatuei eransten zaizkien
menderagailuak, bestalde, 2 ;o7 ;ol adinagaz erabiltzen hasten
denaren froga dugu, ' -ela' baitarabil . Hona hemen :
(391) hori aparka(t)ute da(g)uela (M . 2 ;o7 ;ol)
(392) bestela jo e(g)ingo (do)tzutela(dizudala) (M . 2 ;o7 ;ol)
Hemendik aurrera, ' -elako' eta '-en' menderagailuak ere
erabiliko ditu :
(393) eta erueten dabena(duena) bizikleta bat (M . 2 ;11 ;16)
Bestalde (387) eta (388) adibideetan 'zergatik' zein ' -elako'
menderagailuak darabiltza esaldi berean .
LABURBILKETA
Laburbildurik, beraz, ondokoa esan dezakegu :
Hasiera batean, 1 ;11 ;o6-tik aurrera hain zuzen, mendeko
zehargalderetan eta harridurazkoetan konplementagailurik ez
darabilela (behar direnean, noski) . Halakoetan, konplementagailuen
erabilpena 2 ;o9 adinera arte ez duela gauzatzen .
2 ;02 ;11-2 ;o3 ;11 adinaren inguruan mendeko esaldi denboragabeetan
aditz jokatugabeari eransten zaizkien menderagailuak ekoizten
hasten dela . Une honetan konplementagailu asketzat jo ditzakegunak
ere ikus ditzakegu ('zer', 'zergatik', 'zertako') .
Adizki jokatuei eransten zaizkien konplementagailuak 2 ;o7 ;ol
adinetik aurrera gauzatzen hasten dela nahiz mendeko zehargaldera