Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

3 08
Osagai-ordenaka aztertzen hasi baino lehen zera adierazi nahi
dugu : mendeko NZ-esalditzat bildu ditugun adibide guzti hauetan bi
berezitasun amankomun aurkitzen ditugula . Batetik, ez dutela
inolako konplementagailurik erakusten . Bestetik, perpaus
nagusitzat jo dezakeguna beti direla 'ez daki(t)' edo 'be(g)itu'
aditz-multzoak . Haatik, zalantzagarria iruditzen zaigu, benetako
mendeko NZ-esaldiak direnik baieztatzea .
(e) osagai-ordenako mendekoetan behin baino ez dugu mintzagaia
ikusten esaldiaren hasieran (ikus (272) adibidea) ., Adibide
honetan, mintzagaia aditz nagusitzat jo dezakegunaren aurreaurrean
agertzen zaigu . Bestalde, NZ-hitzak eta aditzak ohizko
ordena gordetzen dute . Hona hemen adibideok :
(270) ez daki(t) nun da(g)u? (M . 1 ;11 ;o6)
(271) be(g)itu zelan doie! (M . 2 ;oo ;oo)
(272) be(s)tie e(z) daki(t) nun da (M . 2 ;oo ;22)
(d) osagai-ordenako adibide bakarrean, aditz-multzoa adizki
jokatugabeak osatzen du, NZ-hitzaren ostean agertzen delarik . Hona
hemen :
(273) ez daki(t) nun ipini (M . 2 ;oo ;oo)
(g) osagai-ordenako adibide bakarrean hiru osagai hauek ikus
ditzakegu (aditz-multzo nagusitzat jo dezakeguna baztertuz,
noski) : NZ-hitza, adizki jokatugabea eta izen-sintagma . Hona hemen
adibidea :
(274) e(z) daki(t) nun ipini hau (M . 2 ;oo ;oo)
Guzti hau ikusirik, gure ustez, haur honek ez darabil hirugarren
aro honetan KS-en egiturarik NZ-esaldiak gauzatzerakoan . NZ-esaldi
hauetan erabiltzen dituen egiturak, aitzitik, AS-ena edo IS-ena
dira .
KS-en egituraren aldeko izan daitezkeen (h) osagai-ordenako
esaldiak hobeto azal daitezke AS-en egitura erabiliz . Alde batetik
aditza 'dago' era trinkoa da beti, eta bestetik ekoizpen hauek
haur honek adizki berberaz burutzen dituen esaldi
deklaratzaileetako OAS bezalakoak dira . Hona hemen halako adibide
bi :
(275) hemen da(g)u petetie (M . 1 ;1o ;12)
(276) han da(g)u holakue (M . 2 ;oo ;oo)
Bestalde mendeko NZ-esaldiek, konplementagailurik ez izateaz gain,
AS-en egituraz edo IS-en egituraz eraikirik daude . Horrela, gure
ustez, (g) multzoko (274) adibidean NZ-hitza, aditz jokatugabea
eta osagarri zuzentzat jo dezakegun izen-sintagma egitura AS-en
edo IS-en erabilerari esker zor dio haur honek .