Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

283
(131) ze(rg)aitik ez da(g)o gizonik? (O . 2 ;o8 ;13)
NZ-esaldi hauek, gure ustez, argi erakusten digute KS-en
egituraren erabilera, argi baitago NZ-hitza eta aditza aurreratu
egin direla KONP-en espezifikatzaile-egongunera eta konpegongunera
. Halako mugimenduak aditz-multzoa ezezkoa denean ere
ikus ditzakegu .
(j) osagai-ordenako adibideak bereziak dira, 'zergatik' NZhitzaren
eta aditzaren artean osagairen bat tartekatzen duelako
haur honek . Hona hemen laugarren aro honetan ekoizten dituen
adibide guztiak :
(132) hau zergatik zuzen dabil? (0 . 2 ;o5 ;o5)
(133) ze(rg)aitik honek jo e(g)in bi(behar) dau(du) trena?
(O . 2 ;o8 ;13)
KS-en egituraren erabilera oso argi dago, gure ustez behintzat,
(133) adibidean, galdegaiak ('jo' aditzak) betetzen baitu KONP-en
espezifikatzaile-egongunea . 'Zergatik', beraz atxikirik dago
esaldiaren hasieran .
Jakina da mintzaide helduen hizkuntzan halako galdera-eraiketak
egin daitezkeela 'zergatik' galdetzaile erabilirik . Haur hau
aukera hortaz jabetu egin da .
Bestalde, ezezko aditz-multzoak gauzatzean gertatzen den osagaiordenak
aztertzeari ere egoki deritzogunez, hona hemen ezezko NZesaldiak
:
(134) ta ze(rg)aitik ez da bustiko? (O . 2 ;o8 ;13)
(135) ta ze(rg)aitik ez da(g)o apurtute? (O . 2 ;o8 ;13)
(136) ze(rg)aitik ez da(g)o gizonik? (O . 2 ;o8 ;13)
Hiru NZ-esaldi hauek lehenago ere bildu ditugu, azken bietan argi
baitago KS-en egituraren erabilera . Araua jarraituz eraikita
daude, eta aditz-multzo osoa da konp-egongunera aurreratzen dena .
Hala ere, azken baieztapen hau zehaztu behar dugu, (134) adibidean
baino ez baitago aditz perifrastikoa, eta beronek beste osagairik
erakusten ez duenez aditzaren ostean, zaila da baieztapen horri
eustea .
NZ-hitzaren eta aditzaren artean ohizko partikulak tartekatzeko
aukeraz ere jabetu dela dirudi . Hona hemen baieztapen honen aldeko
adibidea :
(137) nor ete da? (bost aldiz ekoitzia) (O . 2 ;lo ;29)
Guzti hau ikusirik, zera esan dezakegu laugarren aroko ekoizpenaz :
haur honek, dagoeneko KS-en egitura badarabilela NZ-esaldiak
gauzatzerakoan . KS-en egituraren erabilpena aditz jokaturen batez
buruturiko NZ-esaldietan ikus dezakegu (kontutan izan % 87-a
osatzen dutela) . Bestalde, AS-en, IS-en edo mintzagai-galdegai