Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

452
eransketa gauzatzeak froga argiagoa eskaintzen digula iruditzen
zaigu .
Honez gain, azpimarragarria deritzogu bizkaierazko iraganaldiko
hirugarren pertsonei dagozkien adizkiei 'z-' eransteari ere,
nolabait, jokabide honek iragantasunaren bermaketa isladatzen
duelako . Horrela, orainaldiko 'd-' morfema iraganean 'z-'
bihurturik erakusten dute, arauak hala eskatzen duenean (Izan',
'ziren', adibidez) zein haurrek analogiaz bizkaierazko adizkiei
erantsitakoetan (Izaban', 'zabiezen', adibidez) .
Bestalde, O . eta M . haurren ekoizpena aztertzean, kontutan izan
behar dugu, bizkaieraz, NOR-NORI moetatako iraganaldiko adizkiak
egitean orainaldiko adizkiei '-n' morfemaren eransketa hutsa
egiten dutela . Eta honez gain, jakina da, bizkaieraz egiten den
eremu batzutan NOR-NORI-NORK iraganaldiak egiterakoan '-n' morfema
eransten zaiela orainaldiko adizkiei . Antza denez, beste euskalki
batzutan ere honelaxe gertatzen omen da .
Hona hemen iraganaldiko adizkien erabileraren hasiera hiru
haurrengan erakusten digun taula :
--------------- ---------------------------------------------------
7 .36 . TAULA : IRAGANALDIKO ADIZKIEN ERABILERAREN HASIERA HIRU
HAURRENGAN
O . HAURRA : 2 ;07 ;05
M . HAURRA : 2 ;10 ;04
P . HAURRA : 2 ;10 ;11
------------------------------------------------------------------
7 .5 .3 . OSAGARRI ZUZENAREKIKO PERTSONA-KOMUNZTADURA DERAKUSATEN
ADIZKIEN ERABILERA .
Osagarri zuzenarekiko pertsona-komunztaduraren erabilera
baieztatzeko, lehenago ere esan dugun legez, pertsona ezberdinei
dagozkien adizkien erabilera kontrastatua ikusi beharko dugu .
Jakina da NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK, hots, aditz-sistima
iragankorrak erabiltzean osagarri zuzenarekiko pertsonakomunztadura
ere agertzen zaigula . Baina ikusi ahal izan dugun
legez, hasieran behinik behin, singularreko hirugarren pertsonari
dagozkion adizkiak pluraleko hirugarren pertsonari dagozkion
adizkien ordez darabiltzate haur hauek . Horregatik osagarri
zuzenarekiko pertsona-komunztaduraren erabilpena zalantzan jartzen
dugu une honetan . Hona hemen erabilera oker honen zenbait adibide :
(898) ekarri dozunak? 27 (0 . 2 ;o6 ;o5)
(899) nireak ez dau(du) pilak (O . 2 ;o6 ;o5)
(900) ze deko(dauka) granok (M . 2 ;o5 ;lo)
(901) palak hartu dau(du) (M . 2 ;o8 ;19)
27 Kontutan izan M . eta 0 . haurrek bizkaieraz hitzegiten duteLa, eta euskaLki honetan, gehienetan, '-z'
morfema erantsiz gauzatzen direla pluraleko adizki hauek .