Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena ... - Euskara

314
(315) Oitz, badakizu zer ein bi(behar) (d)oten(dudan)?
(M . 2 ;1o ;o4)
(316) zer esan dauela(duela? (M . 2 ;11 ;16)
(317) ez dakit nun da(g)uen ha kotxie (M . 3 ;oo ;2o)
Adibideak ikusirik, argi dago mendeko NZ-esaldietan beharrezko
diren konplementagailuak ez dela 2 ;o9 ;o4 adina duen arte ekoizten
hasten . Hemendik aurrera, badirudi beti edo ia beti darabiltzala .
Une honetan, hots, 2 ;o9 ;o4 adinaz, NZ-hitza eta aditza KONP-en
espezifikatzaile-egongunera eta konp-egongunera aurreratzeaz gain,
konp-era aurreratutako aditzari konplementagailua eransteko gai
dela esan dezakegu . Lehenago, badirudi ez dela gai konp-egongunera
aurreratutako aditz jokatuari konplementagailurik eransteko .
Bada azalpena behar duen beste adibide bat ere . Hona hemen berau :
(318) ama, zer eiten zabiz(zabiltza)? (M . 2 ;11 ;16)
Adibide honetan argi dakusagu 'zabiltza' adizki trinkoaren eta
bere aurrean doan 'zer' NZ-hitzaren tartean 'egiten' tartekatu
duela . Baina halako adibideak guztiz arruntak ditugu helduen
mintzairan ere, haur honen inguruan behintzat . Ikus dezagun haur
honegaz diharduen mintzaide heldu batek grabaketa baten (M .
haurrak 2 ;o4 ;oo adina dueneko grabaketan hain zuzen) erabiltzen
dituen ondoko adibideok :
(319) zer pentsetan za(g)oz? (Mintzaide heldua)
(320) baina zer eiten ibiltzen zara? (Mintzaide heldua)
(321) hain haundixe zer eiten zabiz(zabiltza)? (Mintzaide
heldua)
Badirudi, beraz, zilegia dela haurrak ere halako egiturak
eraikitzea . Beharbada, bizkaieraz, 'egon' eta 'ibili' aditzen
adizki trinkoak laguntzailetzat erabiltzen dira, eta horrela aditz
perifrastikotzat jotzen direnak, bestelako euskal aditz askoren
antzekoak dira, hots adizki jokatugabeaz eta jokatuaz osatutakoak
bezalakoak . Guk adibide hau, azalpen honi atxikirik, bakuntzat
hartu dugu .
6 .2 .2 .5 . 3 URTETIK 4 URTERA BITARTEKO NZ-ESALDIAK
Aldi honetan aurki ditzakegun NZ-esaldiak mendekoetan eta
bakunetan bereziko ditugu aztertzean .
- NZ-esaldi bakunak osagai-ordena hauetan berez daitezke ([X] eta
[Y] hizkiek izen-sintagma zein aditzondoa edo aditz-laguna, [())
ikurrek tarteko osagaia ez izatearen aukera, [A-] hizkiak aditz