1rzZ1XN

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
haietako bakoitzarengan alegia, Jainkoak izan bedeikatua, baizik Santuen artean
edo haien andana eta multzoan.
Ikus ere Ubillosen fonna politok:
(85) (a) jarri ciran, eren burutic asrnaLu citucn guczurrezko Jaincoetara
(b) baciran ... eren buruco arguiac, ta legue naturalac eracusten ciena,
eguiten zutenac (17 orr)
(c) Dá, cer dan gauz ona, eta cer dan gauz gaiztoa, eracusten digun, gueren
buruco arguia, ta ezaguLurncntua (16 Off.)
Itxura denez, horko buru- horiek iparraldekoen baita-ren ordezkoak dira
bete-betean.
1.4.1.2.3. Auzi honi buruz, halere, puntu batzuk argi utzi behar dira:
a) Ezin sar daitezke euskalki guztiak zaku berean, ez baita berdina guzien
jokabidea.
b) Mendebaleko euskalkietan ekialdekoetan baino maizago erabiltzen da,
dirudienez, -ga-; hau ekialdekoetan ia singularrean bakarrik ageri da eta bizidun
direlakoekin ere -ta- atzizkiaz baliatzen dira gehienbat pluralean eta
mugagabean. Axularrek. esate baterako, behin bakarrik darabil emazte hitza
-ga- fonnazko atzizkia duen kasuan: emazteaganik (233); ostera, -ta- fonnazko
atzizkiekin askotan: emaztetan, 13 bider; emaztetako, 15 bider; emaztetara, 5
bider; eta emaztetarik, 13 bider. Ikus exenplu bakarra:
(86) ...ustc baduzu emaztetan anhitz usatzcaz emaztetako gutizia gutituko
zaitzula cnganatzcn zara... (Ax. 253)
e) Singularrean berean ere, ordea, ekialdekoek batetik baita- dute
eskupidean -ga- ez erabiltzeko; bestetik Axularren, Larramendin, Azkuen eta
horien antzekoak -ga- gabe esateko mendebaldekoek baino kupida gautxiago
dute. Ez ahantz Leizarragaren Iaunean eta antzekoez. Hegoaldean ere ez dugu
uste inork muzinduko lukeenik hau bezalako perpausa: Larramendi zen
bezalako gizon zuzenean... zuzenagan esan beharrean. Entzun berria diogu
euskaltzain nafar batí: Hori ere behar da gizonean.
d) Nolanahi ere den, hegoaldekoon belarrietan bizidun deriztegun horietako
batzuetan -ga- gabeko fonna (singularrean batipat) biziki arraroa da: esate
236