1rzZ1XN

More documents

Recommendations

Info

3. Interjekzioak a) Hizkuntza eta beronen baliabide espresiboak, interjekzioak barne, ondo ezagutzen ez dituzten hiztunek bestelako hitzak hartu eta intonazio berezia emanez interjekzioaren lekuan erabiltzeko joera dute: gizoon!, neskaa!... Edota, bestelakoak galduxeak dituztenez, maila eta testuinguru guztietako hizketak interjekzio berberez hornitu eta josteko ohitura dute, besterik ezean, horrela espresibitate indarra galduz edo hizkuntza maila diferenteei zor zaien egokitasunean huts eginaz. b) Euskalki bakoitzak bere interjekzioak sortu ditu eta zenbaitetan batasuna badago ere, beste askotan aniztasuna da nagusi. 3.2. Interjekzioen sailkapena 3.2.1. Gorago ere esan dugun bezala bi sail handi berez daitezke hastehastetik interjekzioen artean, beren erabilpena kontutan hartzen badugu: a) Berezko interjekzioak, hau da, beti interjekzio eta hori baizik ez direnak. Hauetako batzuk -uf!, et!, oil, ail...- mintzaira artikulatuaren mugamugetan aurkitzen badira ere eta jatorria, seguruenik senaz jaulkiriko oihuetan badute ere, ez dira besterik gabe azken hauekin nahasi behar. Amildegian behera doanari berez ateratzen zaion aaa oihu luze-eroa ez da interjekzioa. Hau, izan ere, konbentzioz finkaturiko oihua baita, ez istintu hutsez jaulkia. Horrexegatik, konbentzioz finkatuak direlako alegia, ditu hizkuntza bakoitzak bere interjekzioak, gutxi edo asko besterenetatik desberdinak. Horrelako interjekzio zenbaitek hizkuntzaren ohizko joera fonetikofonologikoak gainditu egiten ditu. Ufeta eup interjekzioak, adibidez, bereziak dira alderdi horretatik, ez baita ohizkoa euskal hitzak ledo -p hotsez amaitzea. Gainera, jatorria gorabehera gaur berezko interjekzio diren batzuk kaixo!, alajaina!, utikan!, bantzW!...- ez dute inolako zerikusirik istintuzko oihu horiekin eta zeinu artikulatuen itxura garbia dute. b) Interjekzio gisa erabiliak, hau da, berez bestelako hitz-klase edo hitzmultzo izanik interjekzio gisa ere erabiltzen direnak: - Hitzak: ama!, ene!, hel!, tira!, baino1. otoi!, arren!. alde!, kasu!, agur! ... Mota desberdinetako hitzak pasa daitezke, beraz interjekzio izatera. Interjekzio gisako erabilera hau, dena den, batzutan besteetan baino finkatuago dago. 349
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I - Esaerak edo sintagmak: aitaren!, beharrik!, kontuz!, arrano pola!, deabrua!... 3.2.2. Esangurari jarraikiz ere sailkapen eta zerrenda bat baino gehiago egin izan da: harridura, baiezpena, alaitasuna, larrita~una, nazka, arreta-deia (eta gizakiei zein abereei deitzeko erabi1tzen diren oihuen zerrenda luzeak, euskalkitik euskalkira diferenteak, ematen dira), irria, mespretxua eta antzekoak sailkatzen ditu batek. Besteak, berriz, agurrak, deiak, erakartzeoihuak, ustekabea, nazka, harridura, eta abar hartzen ditu sailkapenaren irizpidetzat. Hirugarrenak, aldiz, oihuak, zin-hitzak, biraoak dei-hitzak, agurrak, irainak eta gisakoak berezten ditu. Horrelako sailkapenak, ordea, ez dira erraz arrazoizko sistema zehatz batera bi1tzen. Nola zehaztu zenbat eta zeintzu diren berezi beharreko sailak? Eta nola mugatu interjekzio jakin bat sail honetakoa dela eta ez hartakoa? Ene harridurazkoa dela esate baterako, eta ez ustekabea nahiz mina adierazten duena? Interjekzio batzutan hori egitea posible bada ere, beste zenbaitetan ez dirudi oso erraza. Hori dela eta, horrelako sailen berezketa egitea eta, batez ere, sail bakoitzeko zerrenden burutzea hiztegietarako eta lexiko lanetarako utzi behar dela dirudi. 3.3. Bestelako esapide esklamatiboak Zehatz eta estu hartuta interjekzio ez badira ere, interjekzioen inguruan aipa daitezke baitare nolabait finkaturik erabiltzen ditugun esapide esklamatibo zenbait. a) Batzuk esaldi zatiak dira, gainerakoa isilpean edo uzten dutenak: eskerrik asko!, egun on!, hau da, hau!, baldinba!, behazak honi!, jakina!... Horietako batzuetan ez da nekeza isilpean utziriko esaldi zatia zein den antzematea: eskerrik asko (ematen dizut). b) Beste zenbait, eg;tura esklamatiboak dira, hots, hitz diferentez bete daitezkeen egiturak: - Rai + Izenondo/adítzondo: bai ederra!, bai ederki... Egitura honetan izen-izenondoen ordena aldatu egin daiteke, tartean etena sartuz: bai etxe 350
Page 1 and 2:
~ . , --- ....... ~-~~ -oo..
Page 3 and 4:
EUSKALTZAINDIA GRAMATIKA BATZORDEA
Page 5 and 6:
EGLU-I Liburu honetan agertzen dire
Page 7 and 8:
AURKIBIDEA LEHENENGO ATALA: PERPAUS
Page 9 and 10:
. Aurkibidea 2.3.5. E/kar: singular
Page 11 and 12:
Aurktbtdea 4.2.1.1. Izenondo bat ba
Page 13 and 14:
Aurktbtdea 1.4.1. Sarrera'---......
Page 15 and 16:
Aurkibidea 2.2. Aditzondoak 315 2.2
Page 17 and 18:
Aurktbtdea 4.2.1.2. Bokalez bukatur
Page 19:
Aurkibidea Bibliografia (Eraskina)
Page 22 and 23:
HITZAURREA 1984ko Irailean egin zue
Page 24 and 25:
Hitzaurrea ahalik garbiena eta sinp
Page 26 and 27:
LEHENENGO ATALA: PERPAUSAREN EGITUR
Page 28 and 29:
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
2. PERPAUSAREN EGITURA 2.1. Egitura
Page 36 and 37:
2. Perpausaren egitura (e) Nik gizo
Page 38 and 39:
2. Perpausaren egitura Perpausaren
Page 40 and 41:
2. Perpausaren egitura Guztia izan
Page 42 and 43:
2. Perpausaren egitura Ohar, haatik
Page 44 and 45:
BIGARREN ATALA: IZEN SINTAGMAREN EG
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
2. IZENORDAINAK Hitzak berak bester
Page 62 and 63:
2. Izenordainak 2.1.1.5. Zuek Bigar
Page 64 and 65:
2. Izenordamak (40) (a) Zeuc daucaz
Page 66 and 67:
2. Izenordatnak Dena dela, gizona b
Page 68 and 69:
2. Izenordainak b) Ni neu, zu zeu e
Page 70 and 71:
2. IzenordaÚ1ak Nolako-ren balioki
Page 72 and 73:
2. Izenordainak Zerbait ere gehiene
Page 74 and 75:
2. Izenordainak Nor (ere), Zer (ere
Page 76 and 77:
2. Izenordainak (100) (a) Zerbait j
Page 78 and 79:
2. Izenordainak aurkakotasuna ezagu
Page 80 and 81:
2. Izenordatnak aurrekoa batean nor
Page 82 and 83:
2. Izenordatnak Horrelakoetan, best
Page 84 and 85:
2. Izenordatnak (134) (a) Eta badir
Page 86 and 87:
2. Izenordainak 2.3.3. Azken ohar b
Page 88 and 89:
2. Izenordalnak 2.3.6. Ene/neure, h
Page 90 and 91:
2. Izenordainak Esanak esan, hiruga
Page 92 and 93:
2. Izenordatnak esaten dudanean hur
Page 94 and 95:
2. Izenordatnak Eta liburu hori sin
Page 96 and 97:
2. Izenordainak B) Beste ezabaketa
Page 98 and 99:
3. DETERMINATZAILEAK Euskal izen si
Page 100 and 101:
3. Detenninatzatleak b) Izen sintag
Page 102 and 103:
3. Determinalzafleak (Ikus, Leku-de
Page 104 and 105:
3. DeterminatzaUeak 3.1.2. Erakusle
Page 106 and 107:
... 3. DetenntnatzaUeak 3.1.2.1.3.
Page 108 and 109:
3. DeterminatzaUeak (228) (a) Paris
Page 110 and 111:
3. DetenninatzaUeak (241') (a) Jaun
Page 112 and 113:
3. Detenntnatzaileak 3.1.2.3.3. ber
Page 114 and 115:
3. Detenninatzaüeak 3.1.2.3.5. ber
Page 116 and 117:
3. DeterminatzaUeak a) Ekialdeko eu
Page 118 and 119:
3. DetennlnatzaUeak b) Beraz (bi pe
Page 120 and 121:
3. Determinatzaileak (270) (a) Hoge
Page 122 and 123:
¡jo uetenninatzaUeak (273) (a) Mil
Page 124 and 125:
3. Detenninatzaüeak ez, baina etxe
Page 126 and 127:
3. DetennÚlatzaileak Kontura gaite
Page 128 and 129:
3. DetermtnaizaUeak BATZU mugagabea
Page 130 and 131:
3. Determinatzaileak Badirudi horie
Page 132 and 133:
3. DetenntnatzaUeak Horrela hitzegi
Page 134 and 135:
3. DetenninatzaUeak 3.2.1.4.4. hat
Page 136 and 137:
3. DeterminatzaUeak Beste kasu anit
Page 138 and 139:
3. DeterminatzaUeak Halaber, bete e
Page 140 and 141:
3. DetenninatzaUeak (346) Lapur bir
Page 142 and 143:
3. DetenninatzaUeak Zenbatzaile bat
Page 144 and 145:
3. Detenninatzatleak Eguneko hamabi
Page 146 and 147:
3. Detenntnatzaileak (376) (a) 1981
Page 148 and 149:
3. Detenninatzaileak (389) (a) zazp
Page 150 and 151:
3. DetermlnatzaUeak Zenbatzaileen d
Page 152 and 153:
3. Determtnatzaileak (e) Hark ikusi
Page 154 and 155:
3. DeterminatzaUeak Zenbatzaileak i
Page 156 and 157:
3. DetermlnatzaUeak Hauen pareko di
Page 158 and 159:
3. DeterminatzaUeak Dena dela, ez d
Page 160 and 161:
3. DetenninatzaUeak ühar gaitezen
Page 162 and 163:
3. DetenntnatzaUeak 3.2.2.1. batzu(
Page 164 and 165:
3. Detenninatzaileak (449) (a) Eeus
Page 166 and 167:
3. Determinatzaileak a) Izan aditza
Page 168 and 169:
3. DetenninatzaUeak Esapide horiek
Page 170 and 171:
3. DetermlnatzaUeak aditzarekiko ko
Page 172 and 173:
3. Detenntnatzatleak (a') Franko gi
Page 174 and 175:
3. Detenntnatzaileak Dena zenbatzai
Page 176:
3. DeterminatzaUeak Eta hemendik so
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Euskal Gramatika. Lehen Urraisak-I
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-I
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Euskal Gramatika. Lehen Urralsak-[
Page 232 and 233:
1. DEKLINABIDEA 1.1. Aurkezpena 1.1
Page 234 and 235:
1. Dekltnabid.ea 1.1.1.5. Hi~.kunt7
Page 236 and 237:
1. Deklinabidea g) Izena + izenondo
Page 238 and 239:
1. Dekltnabidea NORABIDE ZUZENEZKOA
Page 240 and 241:
1. Deklinabidea Esan dezagun, azter
Page 242 and 243:
1. Deklinabidea e) Perpaus iraganga
Page 244 and 245:
1. Dekltnabidea 1.2. Euskal deklina
Page 246 and 247:
1. Dekltnabidea Nahiz eta beste rno
Page 248 and 249:
1. Deklinabidea 1.3.2.2. Funtzioa 1
Page 250 and 251:
1. Dekltnabidea Jakina, bijo horiek
Page 252 and 253:
1. Deklinabidea (b) Mutil-ari einan
Page 254 and 255:
1. Dekltnabidea 1.3.3.2.4. Posposiz
Page 256 and 257:
1. Deklinabidea 1.4.1.2. Bizidun et
Page 258 and 259:
1. Deklinabidea baterako, jaunean,
Page 260 and 261:
1. Deklinabidea abar- adierazten du
Page 262 and 263:
1. Deklinabidea Alegia, kasu absolu
Page 264 and 265:
1. DeklÚlabidea 1.4.2.3.2. Denbora
Page 266 and 267:
1. Dekltnabtdea txoritan, neskatan,
Page 268 and 269:
1. Deklinabidea 1.4.2.3.5. Bestelak
Page 270 and 271:
1. Deklinabidea Bigarrenarí, aldiz
Page 272 and 273:
1. Deklinabidea nominalizatuetatik
Page 274 and 275:
1. Deklinabidea Hauen galdekaria no
Page 276 and 277:
1. Dekltnabidea 1.4.4.5. Norako Non
Page 278 and 279:
1. Deklinabidea Guztiau honela dela
Page 280 and 281:
1. Dekltnabtdea horien ordez -ra- d
Page 282 and 283:
1. Deklinabidea (123') (a) zu harta
Page 284 and 285:
1. Deklinabidea eta gibelerako, osa
Page 286 and 287:
1. Deklmabidea (139) Ecen hil iyan
Page 288 and 289:
1. Dekltnabidea Zertaraino-ri buruz
Page 290 and 291:
1. Deklútabtdea Axularren arte- gu
Page 292 and 293:
l. Deklinabidea Fray Bartolomek, es
Page 294 and 295:
1. Deklinabidea Bizkaieraz -rean ze
Page 296 and 297:
1. Deklinabidea 1.5. Gainerako kasu
Page 298 and 299:
1. Deklinabtdea Orain arte jarritak
Page 300 and 301:
1. Deklinabidea (175) Ez du hori (i
Page 302 and 303:
1. DeklÚlabtdea Antzera hurrengo a
Page 304 and 305:
l. Deldúwbidea Argi denez, beste e
Page 306 and 307:
1. Deklinabidea (202) (a) Irakaslea
Page 308 and 309:
1. Deklinabidea Baten bat eta baten
Page 310 and 311:
1. Deklinabid.ea 1.5.3.2.2. Kasu ha
Page 312 and 313:
1. Deklinabidea Izenkia kontsonante
Page 314 and 315:
1. De1dinabidea hala nola oinez, za
Page 316 and 317:
1. Deklinabidea marka gal dezake et
Page 318 and 319:
1. Deklinabidea a) Zuk esanagatik (
Page 320 and 321: 1. Deklinabidea Hor hiru lehen hitz
Page 322 and 323: 1. Dekltnabidea GABE (-rik/~ --- ~/
Page 324 and 325: 1. Deldinabidea 1.6.3. Posposiziotz
Page 326 and 327: 1. Deklinabidea TRUK(E) ([-mug] + ~
Page 328 and 329: 1. Deklinabidea ez dirudi oso zuzen
Page 330 and 331: 2. ADBERBIOA 2.1. Sarrera 2.1.1. Ad
Page 332 and 333: 2. Adberbioa (292) (a) Han dabiltza
Page 334 and 335: 2. Adberbioa zabalduz, gradu-markei
Page 336 and 337: 2. Adberbtoa - Batzutan, maila adit
Page 338 and 339: 2. Adberbioa edonon nonbait nonahi
Page 340 and 341: 2. Adberbioa Orobat esan daiteke, b
Page 342 and 343: 2. Adberbtoa osatzen dute nolabait
Page 344 and 345: 2. Adberbioa arte, noizdaino, noizk
Page 346 and 347: 2. Adberbioa e) Erabat aditzondo bi
Page 348 and 349: 2. Adberbioa 2.2.2.3. Leku aditzond
Page 350 and 351: 2. Adberbioa Berauen kasuak:: edono
Page 352 and 353: 2. Adberbioa (319) (a) Nola egingo
Page 354 and 355: 2. Adberbioa Erakusleen adierazkorr
Page 356 and 357: 2. Adberbioa -ik: alferrik, bakarri
Page 358 and 359: 2. Adberbioa Azkenik, onomatopeiak
Page 360 and 361: 2. Adberbioa gisa ere erabiltzen di
Page 362 and 363: 2. Adberbioa Horietako batzuk adizl
Page 364 and 365: 2. Adberbtoa Aditzaren aurre-aurrea
Page 366 and 367: 2. Adberbioa Hona, beraz, eskema: P
Page 368 and 369: 3. INTERJEKZIOAK 3.1. Interjekzioak
Page 372: 3. Interjekzioak ederra ->baí eder
Page 376 and 377: 1. HITZ ORDENA 1.1. Izen sintagmen
Page 378 and 379: 1. Hitz ordena Ithurry joan den men
Page 380 and 381: 1. Hitz ordena Lehen esan dugun bez
Page 382 and 383: 1. Hitz ordena Adibide horretan, li
Page 384 and 385: 1. Hitz ordena Ikusten denez, perpa
Page 386 and 387: 1. Hitz ordena doa, mintzatzen gare
Page 388 and 389: 1. Hitz ordena (26) Atera egin naiz
Page 390 and 391: 1. Hitz ordena (35) Irasten dabezan
Page 392 and 393: l. Hitz ordena 1.6. Ordena ez marka
Page 394 and 395: 1. Hitz ordena Bestaldetik, zenbait
Page 396 and 397: 1. Hitz ordena aski da edozein eusk
Page 398 and 399: 1. Hitz ordena Adibide gisa, Mitxel
Page 400: 1. Hitz ordena Eta bikote guzti hor
Page 403 and 404: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
Page 405 and 406: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Page 413 and 414: 392
Page 419 and 420: Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-I
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Euskal Gramatika. Lehen UTTatsak-I
Page 427 and 428:
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
Page 451 and 452:
Page 453 and 454:
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-¡
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Euskal Gramatika. I.ehen Urratsak-I
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-[
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
Page 505 and 506:
Page 507 and 508:
Page 509 and 510:
Page 511 and 512:
Page 513 and 514:
Page 515 and 516:
Page 517 and 518:
Page 519 and 520:
Page 521 and 522:
Page 523 and 524:
Page 525 and 526:
Page 527 and 528:
Page 529 and 530:
Page 531 and 532:
Page 533 and 534:
Page 535 and 536:
Page 537 and 538:
Page 539 and 540:
Page 541 and 542:
Page 543 and 544:
Euskal Gramatika. Lehen Un-atsak-I
Page 545 and 546:
Page 547 and 548:
Page 550:
BffiLIOGRAFIA
Page 553 and 554:
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak E.
Page 555 and 556:
Euskal Gramattk-a. Lehen Urratsak L
Page 557 and 558:
Page 559 and 560:
Page 561 and 562:
Page 564:
GAI AURKIBIDEA
Page 567 and 568:
Page 569 and 570:
Page 571 and 572:
Page 573 and 574:
Page 575 and 576:
Page 577 and 578:
Page 579 and 580:
Page 581 and 582:
Page 583 and 584:
Page 585 and 586:
Page 587 and 588:
Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-[
Page 589 and 590:
Page 591:
Euskal Gramatika I Euskal Gramatika
show all

1rzZ1XN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?