25.10.2014 Views

1rzZ1XN

1rzZ1XN

1rzZ1XN

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Euskal Gramatika. LehenUrratsak-I<br />

Ororen buru, geroago aipatuko dugun adizlagunen kasua aparte utzirik,<br />

Lafitte-k ordena logikotzat zeukan ordena aurkitzen dugu, berak ematen duen<br />

adibide honetan ikusten den bezalaxe:<br />

(50) Aita Sainduak (atzo) bi erresumeri aphezpiku OOt ararteko igorri diote<br />

1.7. Ordena markatua<br />

Gure azterketa zuzena bada, ordea, urrunago joan behar dugu orain:<br />

mintzagai egitura eta funtzio egitura lotuak badira, ordena ez markatuan kausi<br />

daitekeen segida hautsiz gero, ondorio garbi eta zehatzak behar genituzke.<br />

Horixe nabaritu dugu, hain zuzen ere, objetua eta subjetua tokiz aldarazi<br />

ditugularik lehenago; gauza bera gertatuko da Ithurry-ren adibidean osagaien<br />

ordena alda erazten badugu. Elementuen ordena aldez kontra emanez,<br />

mintzagaia eta irazkineko elementu bat hanpatzen baititugu azkarki:<br />

(51) (a) Aitak sagarra eman dio (S, 01)--}<br />

sagarra aitak eman dio (01, S)<br />

(b) Haurrari sagarra eman dio (02, 01)--}<br />

sagarra haurrari eman dio (01, 02)<br />

(e) Aitak haurrari eman dio (S, 02)--}<br />

haurrari aitak: eman dio (02, S)<br />

Ordena ez markatua dugunean, goiko hiru adibide horietan, aditzaren<br />

ezkerreko elementua ez da obligatuzki galdegaia. Bai, ordea, ordena<br />

markatuan. Halaber, mintzagaia hanpatuagoa da orduan beste perpausetan<br />

baino.<br />

Hiru bikote horietako lehen perpausek, esate baterako, zer genatu da?, aitak<br />

zer egin edu? edo non da sagarra? galderei erantzun diezaiekete. Bigarren<br />

perpausak, aitzitik, anitzez hertsiago dira, azpimarratuagoak: udarea nik eman<br />

diot haurrari, baina sagarra nork eman dio?, aitak udarea zuri eman dizu, baina<br />

sagarra nori eman dio? eta, sagarra zuri aitak eman dizu, baina haurrari nork<br />

emandio?<br />

1.8. Aditzaren eskuineko osagaiak<br />

Orain arte aditza azkenean ezarri dugu gure adibideetan. Nahitaez, jakina,<br />

aipatu ordena kontu horrek orduan bereziki baititu ondoriorik garbienak. Baina<br />

374

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!