1rzZ1XN

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
b) Aditzondoak, bigarrenik, nominalizatu ezean bederen, ez du edozein
kasu-marka onartzen, ez noski ergatiboaren -k, datiboaren -i edo genitiboaren
-en atzizkiak, hauek ere izenkiei baitagozkie: *atzok, *horrelari, *ederkiren...;
ez eta, adizlagun-hizkiak izanik ere, -ekin eta -entzat ere: *berandurekin,
*gaizkirentzat.
Atzizki sail mugatua da (-tik, -ra, -ko, -rako, -raino, -rantz, -danik)
adberbio sail mugatuari, leku-denborazkoen sailari, hots, aditzondoari, erants
dakiokeena: handik, hara, biharko... Eta ez edozein moduz gainera. iaz
aditzondoak esate baterako, denborazkoa izanik ere, ez ditu -ra edo -raino
onartzen.
Inesiboaren -n eta instrumentalaren -z atzizkiak zenbait aditzondotan
fosildurik edo antzeman daitezke: hemen, aurten, inoiz ... Hortik aparte,
zenbait euskalkitan moduzko adberbio batzuk ere onartzen dituzte atzizkiok:
halaz, holan, holanik... Forma hauek, dena den, pleonastikoak dira eta aipatu
atzizkiek ez dute semantikoki ezer berririk ekartzen eta badirudi funtzio gabeak
direla.
e) Adberbio batzuk, hirugarrenik, adjetibo gehienek bezala, mailakatzea
onartzen dutenez, gradu markak (eta are maila adberbioak) ere onartzen dituzte:
beranduegi, beranduago, beranduen(a); ederkiago, ederkiegi, ederkien(a).
Zenbaitek, ordea, marka batzuk onartzen dituzte eta beste batzuk ez:
honantzago, (?)honantzaegi, *honantzaen. Eta beste batzuk, berriz, ez dute
inolako gradu markarik onartzen: *atzoegi, *atzoago, *atzoen; */lOnelaegi,
*honelago, */lOnelaen.. .(ikusi beherago ematen diren zehaztasunak).
d) Argi da, azkenik, adberbio batzuk atzizki intentsiboak har ditzaketela:
halaxe, hortxe, oraintsu, berandusko... Honek, ordea, gorago definitu dugun
aldakonasunari baino areago hitzen deribazioari dagokion arazoa dirlldi.
2.1.4. Laburpena
Hau da beraz, !abur bilduz,adberbioaz esan dezakeguna: bi klasetakoak
ditugllla: adizlagunak eta aditzondoak.
- Aditzaren laguntzeko zeregina berez bete dezakeen hitza dela, nahiz eta
zenbaitetan adizlagunen kasuan zeregin horretarako deklinabide batzuk ere
on~u·tll; eta, beraz, inoiz esaldian elementu mmjinala dela;
314