1rzZ1XN

1. Hitz ordena
Adibide horretan, liburua lehen perpausean eta paperak bigarrenean,
mintzagai ditugu: esaldietan hiztunak adierazten duena haiei buruz zuzendua
da, haiek finkatzen digute solasaldiaren unibertsoa eta perpausaren markoa.
Koordinazio bat baita kasu horretan, ohart nola bigarren perpausean, lehenean
bezalaxe, nor sintagma, hemen objetua, den mintzagai. Ez bide da kasualitatea,
zeren solasaren haría eta koherentzia tematikoa hauts baikenezake beste
elementu bat haren ordez emanez:
(7) ?Liburua nik hartu diot; hark. berriz, ez dakit nola galdu dituen paperak
Bestalde, seinalagarria da nola bigarren esaldian, mintzagai den elementua
(paperak edo hark) perpaus konpletibotik aterea den, duen jatorrizko
perpausetik kanpo alegia:
(7') ... paperak ez dakit [nola galdu dituen _ ]
p
Ikus daitekeenez, perpaus konplexuetan mintzagai markatu hauek propietate
bereziak dituzte, tokiari dagokionez behinik behin. Urrunegi ginderamatzake
orain arazo hau sakontzeak, baina on zen aztertzen dugun puntu hau horrelako
ondoríoei lotua dela ohartaraztea
Eman ditugun adibideetan mintzagaia hanpatua edo puztua dago. Halaz
guztiz, bestela ere gauza bera suertatzen da. Koordinazioa, esate baterako,
mintzagaiarekin egiten dugu:
(8) Poliziak lapurra zaoritu zuen eta ospitalera joan zen
Badakigu perpaus horretan polizia joan zela ospitalera eta ez lapurra.
Mintzagaiaren mailan suertatzen delako koordinazioa dakigu hori. Hobeki azal
dezagun orain nola gertatzen den mintzagaiaren arazo hau euskal perpausetan.
1.3.2. Mintzagai isildua
Lehenik, hasteko, esan behar da delako mintzagaia ez dela beti ikusten (edo
entzuten), dela isilean atxekia delako, dela adizkerak berak komunztadurari
esker agerian uzten digulako zein den:
(9) (a) Oinez etorriko naiz
(b) Nik hartuko dut
361