1rzZ1XN

3. Hitz elkarketa
d) Aditzoin / partizipio + aditzoin / partizipio (harremanak, hartu-emanak,
joanjin(ak), joanetorri(ak)...) edo aditzoin+izenki (salerosketak...):
(102) (a) Nazionalista eta sozialisten arteko ha"emanak ez dira batere txarrak
(b) Saltzaile horrek astero egiten ditujoanetorriak Santander aldera
Lehenbiziko multzoko adibideetan ikusten denez, lehen osagaia,
mugatzailea, aditzoina da eta oro har, bigarren osagaiak, mugakizunak, zertako
balio duen, zertako erabiltzen den adierazten digu: idazmakina zer den ez dakien
bati, idazteko makina dela esanen diogu, edota borragoma, borratzeko goma,
e.a.
Bigarren multzoko adibideetan lehen osagaia aditzoin+atzizki egiturakoa
dugu. Hirugarren atalekoek aurkako egitura dute, hemen mugakizuna da
aditzoin + atzizkiak osatzen duena. Kontuz ibili behar dugu, dena dela,
horrelako hitz elkartuekin; bigarren osagaia da atzizkia hartzen duena, eta
saltzaile, kontatze, sarrera edo zuriketa osatu ondoren erabiltzen ditugu hauek
izen eIkartua eraikitzeko. Bestela, izen hauek *diru bildu, *albistari saldu, *arta
zuritu eta antzeko aditzetatik sortuak direla pentsa genezake, eta euskaraz ez
dugu horrelako aditzik. Beraz, izen elkartu hauen zatiketa zuzena hauxe dugu:
Ez, ordea, beste hau:
albistari + saltzaile
(sal+-tzaile)
gatz + emaile
(eman+-le)
diru + biltze
(bil+-tze)
*albistari sal + -tzaile
*gatz eman + -le
*diru bil + -tze
Oro har, hirugarren azpisail honetan, lehen osagaiak, mugatzaileak, bigarren
osagaian bildua dagoen aditzoin horren objetu zuzena adierazten du, baina
badira salbuespenak ere (herri sarrera, predikatu hasiera...); gutxi batzu
besterik ez izan arren.
Laugarren azpisaileko aditzoinak maila berean daude eta alde honetatik
egitura kopulatiboen artean lukete beren lekua.
399