Download hier het complete rapport. - EduDivers

steeds gewoner, nooit gewoon
13 Naasten. Veranderingen in de omgang met
homoseksualiteit onder behoudende protestanten
in Nederland
220
David Bos, m.m.v. Karlijn Volke (UvA)
13.1 Nederlandse protestanten en homoseksualiteit
De mate waarin Nederlanders homoseksualiteit accepteren, hangt in hoge mate samen
met religiositeit. Bijna acht op de tien die religie ‘zeer belangrijk’ vinden, staan er negatief
tegenover (Adolfsen en Keuzenkamp 2006: 44). Zulke burgers moeten niet alleen
worden gezocht in islamitische, maar ook in christelijke kring (Peters en Vellenga 2007).
Dit hoofdstuk schetst een beeld van de ontwikkelingen in de omgang met homoseksualiteit
onder protestanten, met name in behoudende protestantse kerkgenootschappen. 1
Daaronder verstaan we denominaties ter ‘rechterzijde’ van de Protestantse Kerk in
Nederland (de grootste denominatie na de rooms-katholieke kerk), maar ook de
‘rechterflank’ van diezelfde pkn. De ‘bezinning’ op homoseksualiteit in deze gemeenschappen
(althans, sommige daarvan) kwam op gang omstreeks 1970. Maar zoals we in
hoofdstuk 12 zagen, was onder mainline protestanten (én katholieken) zo’n herbezinning
al begonnen rond 1960. 2 Deze lange, veelzijdige geschiedenis wordt in detail beschreven
in een afzonderlijke publicatie (Bos 2010). Hier beperken we ons tot het schetsen van de
voornaamste ontwikkelingen, en (in § 13.7) van de manier waarop deze worden gepercipieerd
en geduid door sleutelfiguren en deskundigen op het gebied van behoudend
protestantisme in Nederland.
‘Behoudende protestanten’ vormen bepaald geen homogene categorie. Voor een goed
begrip beginnen we daarom met een kort overzicht.
13.2 Protestants Nederland
13.2.1 Gereformeerden
Tweehonderd jaar geleden waren er in Nederland vier protestantse kerkgenootschappen 3
van enige omvang: de Evangelisch 4 Lutherse Kerk, de Doopsgezinde Broederschap, de Remonstrantse
Broederschap en, veel groter, de Nederlandse Hervormde Kerk. Laatstgenoemde had
tot het einde van de achttiende eeuw bekend gestaan als de Gereformeerde Kerk. ‘Hervormd’
was bedoeld als een eigentijds, inheems synoniem van ‘gereformeerd’, maar die
laatste term zou in de loop van de negentiende en twintigste eeuw worden toegeëigend
door groepen die zich niet konden vinden in de koers van de Nederlandse Hervormde
Kerk. Sommige scheidden zich daarom van deze kerk af, en vormden eigen kerkverbanden.
De grootste daarvan waren de Gereformeerde Kerken in Nederland (die in 2004,
met de Nederlandse Hervormde Kerk en de Evangelisch Lutherse Kerk, zou opgaan in
de pkn). Daarnaast waren er behoudende protestanten die hervormd bleven, met name