Download hier het complete rapport. - EduDivers

steeds gewoner, nooit gewoon
1 Gewoon homo (kunnen) zijn?
24
Saskia Keuzenkamp (scp)
1.1 Een korte terugblik 1
De acceptatie van homoseksualiteit in Nederland heeft in de vorige eeuw een flinke
impuls gekregen. Aan het begin van de twintigste eeuw was seks tussen twee personen
van hetzelfde geslacht weliswaar niet strafbaar, zoals in veel andere landen, maar dat
betekende geenszins dat het werd goedgekeurd; homoseksuele contacten vonden vooral
ondergronds plaats. Aan deze relatieve tolerantie kwam een einde toen door toedoen
van de invloedrijker geworden katholieken en gereformeerden de tot dan toe tamelijk
liberale zedelijkheidswetgeving in 1911 werd aangepast. Zo werd op het gebied van
homoseksualiteit het beruchte artikel 248bis van het Wetboek van Strafrecht ingevoerd.
Seksueel contact tussen meer- en minderjarigen (tussen de 16 en 21 jaar) van hetzelfde
geslacht werd strafbaar – op straffe van vier jaar gevangenis. Heteroseksueel contact
tussen volwassenen en minderjarigen (vanaf 16 jaar) was wel toegestaan.
De afkeurende houding kwam behalve in de wetgeving ook tot uiting in de medische
wetenschap. Homoseksualiteit werd in de twintigste eeuw nog lang als een ziekte
beschouwd. Psychiaters onderwierpen homoseksuele mannen en lesbische vrouwen
aan therapieën, waaronder bij mannen castratie, om hen af te helpen van hun
‘ afwijking’.
Geïnspireerd door het Duitse Wissenschaftlich Humanitäres Komitee riep Jacob Schorer
in 1912 de eerste Nederlandse ‘homo-organisatie’ in het leven: het latere Nederlandsch
Wetenschappelijk Humanitair Komitee. Deze streed voor afschaffing van artikel 248bis. Veel
steun kreeg het Komitee echter niet en uiteindelijk zou pas in 1971 artikel 248bis uit het
Wetboek van Strafrecht worden geschrapt.
Op 7 december 1946 werd de Shakespeare Club opgericht, die in 1949 officieel werd omgedoopt
tot Cultuur- en Ontspannings Centrum – de huidige Nederlandse Vereniging tot Integratie
van Homoseksualiteit coc. Behalve op het bieden van cultuur en ontspanning richtte
het coc zich op ‘sociale emancipatie’. Lange tijd ging het daarbij vooral om de strijd voor
afschaffing van artikel 248bis. Jongeren onder de 21 jaar konden geen lid worden en hadden
zich verenigd in eigen ‘studentenwerkgroepen’. Deze organiseerden ‘dans acties’ 2 ,
gemengde feesten, en zetten in 1969 de eerste homodemonstratie in Nederland op touw,
gericht op het afschaffen van artikel 248bis. Het coc werd in 1973 officieel erkend, en
kwam daarmee in aanmerking voor subsidie van de overheid.
In de jaren zestig en zeventig voltrok zich een omslag in de publieke opinie: waar in
1968 nog 36% van de bevolking negatief reageerde op de stelling dat homoseksuelen zo
veel mogelijk vrij moesten zijn om hun leven te leiden zoals zij willen, gold dat in 1980
nog maar voor 7%. De Nederlandse bevolking veranderde niet alleen sterk van mening
over homoseksualiteit, maar ook over echtscheiding, seks voor en buiten het huwelijk,
abortus, prostitutie en pornografie. Beperkende wetten op die terreinen werden in de