Download hier het complete rapport. - EduDivers

na asten
de Gereformeerde Bond. Maar in 2004 scheidde een deel van die rechterflank zich af, en
vormde de Hersteld Hervormde Kerk.
Vandaag de dag zijn er in Nederland grofweg vier soorten gereformeerden. Twee zijn niet
meer dan bloedgroepen binnen de pkn: de ‘hervormd-gereformeerden’ (de Gereformeerde
Bond) en de voormalige ‘synodaal gereformeerden’ (de vroegere Gereformeerde
Kerken in Nederland). Twee andere bevinden zich buiten de pkn: enerzijds de ‘bevindelijke’
(Oud) Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) 5 en de Hersteld Hervormde Kerk
en, anderzijds, de ‘orthodox-gereformeerden’ (de Christelijke Gereformeerde Kerken, de
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken). De categorieën
‘bevindelijk-gereformeerd’ en ‘hervormd-gereformeerd’ overlappen enigszins.
Beide tezamen worden soms aangeduid als ‘reformatorisch’ – al is die naam eigenlijk van
toepassing op al de tot nu toe besproken protestanten: ze ontlenen hun identiteit aan de
zestiende-eeuwse Reformatie.
13.2.2 Evangelischen
Daarnaast zijn er in Nederland sinds de negentiende eeuw ook protestanten die menen
dat het in de gevestigde kerken niet zozeer ontbreekt aan instemming met de rechte leer
als wel aan het beleven van een persoonlijke band met Jezus Christus, het blijmoedig
delen van die ‘levensveranderende’ ervaring, en het uitdragen ervan aan hen die niet,
of slechts op een conventionele manier christen zijn. Tot deze categorie rekenen we
onder meer baptisten (niet te verwarren met doopsgezinden 6 ), het Leger des Heils, de
pinkster- en (volle) evangeliegemeenten, en vele migrantenkerken. Tussen deze geloofsgemeenschappen
bestaan talloze verschillen, maar er zijn duidelijke ‘familietrekken’ (zie
Bos 2010).
De evangelische beweging heeft ook invloed in kerken buiten de familiekring. Zo
bestaat er binnen de pkn sinds 1995 een Evangelisch Werkverband. Invloedrijk zijn echter
vooral jongerenorganisaties als Youth for Christ. Het grootste, bekendste en meest
invloedrijke familielid is de Evangelische Omroep, maar deze kent sinds zijn oprichting
een gemengd evangelisch-reformatorisch karakter (Vermaat 2007) en zijn ontwikkeling
gaat een deel van de familie veel te ver.
13.2.3 Behoudende protestanten
Sociologisch beschouwd zijn de verschillen tussen behoudende protestanten in Nederland
niet zozeer gelegen in hun geloofsleer als wel in de plaats die zij hun geloof willen
geven. Wat dat betreft, zien we bij hen grofweg drie oriëntatiepunten of bakens: de kerk
en haar geloofsleer (samengevat, met een knipoog naar Calvijn, als Institutie), het gelovig
innerlijk, en de ongelovige buitenwereld (zie figuur 13.1). Die laatste twee staan voorop
bij evangelische protestanten, met name pinkstergelovigen: zij leggen de nadruk op
de individuele religieuze ervaring (‘een persoonlijke band met Jezus’) en het uitdragen
daarvan, met moderne middelen, aan buitenstaanders. De details van de traditionele
geloofsleer en andere religieuze instituties vinden ze minder belangrijk. Voor zowel
bevindelijk-gereformeerden als orthodox-gereformeerden is juist die geloofsleer (en
221