Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

eroep kan doen worden bepaald aan de hand van de betaalde premies (het
arbeidsverleden). Indien voldoende rechten zijn opgebouwd, kan men gedurende lange tijd
aanspraak maken op uitkeringen. Het uitkeringsniveau is hoog en bedraagt doorgaans een
percentage van het eerder verdiende inkomen. Er zijn een groot aantal collectieve
regelingen en de belastingen zijn vrij hoog. Doordat de collectief geregelde sociale
verzekeringen goed uitgebouwd zijn, is de dekkingsgraad van private voorzieningen
beperkt. Op de arbeidsmarkt is er sprake van een hoog minimumloon, dat wettelijk is
vastgesteld of is vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten die door de overheid zijn
gesanctioneerd (Wildeboer Schut, Vrooman & de Beer, 2000: 14). Landen van het liberale
en sociaal-democratische verzorgingsregime worden door een andere invulling van deze
elementen gekenmerkt. Het liberale verzorgingsregime voorziet slechts voor een beperkte
groep behoeftigen collectieve voorzieningen. Deze groep kan op geen andere wijze hun
levensonderhoud verzekeren. De toegangsgrenzen zijn zeer strikt: men mag niet in staat
zijn arbeid te verrichten en via een middelentoets wordt nagegaan of men behoeftig is. De
private voorzieningen zijn sterk uitgebouwd in het liberale regime, maar niet iedereen kan
hierop terugvallen. Door middel van aftrekposten en vrijstellingen stimuleert het
belastingstelsel het treffen van individuele verzekeringen. Het sociaal-democratische
verzorgingsregime contrasteert sterk met het liberale regime. De Scandinavische landen
streven naar een hoog niveau van sociale bescherming voor alle leden van de
samenleving. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de rechten van arbeiders en
welgestelden. Men realiseert dit door een verplichte collectieve verzekering met
loonafhankelijke uitkeringen. Een volledige tewerkstelling van zoveel mogelijk mensen is
noodzakelijk voor de instandhouding van dit systeem. De arbeidsmarktparticipatie van
vrouwen worden aangemoedigd via individuele uitkeringsrechten, verlofregelingen in
verband met zorgtaken en veel kinderopvang (Wildeboer Schut, Vrooman & de Beer,
2000: 11, 15).
Binnen eenzelfde verzorgingsregime leidt de specifieke invulling van de contextelementen
tot verschillen tussen de landen. Dit kunnen verschillen zijn in onder andere de getroffen
voorzieningen, de ervaren tijdsproblematieken, het gevoerde tijdsbeleid en de
(burger)initiatieven die ter remediëring ontstaan. De verschillen tussen en binnen
verzorgingsregimes worden geïllustreerd door de vergelijking van de landen op het vlak
van ouderschapsverlof & voorschoolse kinderopvang, de schooltijden, de
werkzaamheidgraad & het aandeel deeltijds werk, de genderongelijkheid op de
arbeidsmarkt, het werken op latere leeftijd, de beschikbaarheid van diensten, ruimte &
mobiliteit en duurzaamheid.
Uit de schets van de context van de landen blijkt België een korte duur van het effectieve
ouderschapsverlof (gewogen met het vergoedingsniveau) te hebben. Nederland kent op
dat vlak een gelijkaardige situatie als België. In tegenstelling tot Nederland kunnen
Belgische ouders terugvallen op een sterk uitgebouwd kinderopvangsysteem. De
dekkingsgraad van kinderopvangvoorzieningen tussen 0 en 3 jaar bedraagt in Wallonië
50% en in Vlaanderen zelfs bijna 100%. De verschillende regelgevingen in België kunnen
het grote verschil in dekkingsgraad tussen Vlaanderen en Wallonië beïnvloeden. Alle
111