Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

4. Contextanalyse: België in vergelijkend perspectief met de
onderzochte Europese landen
Een eerste stap om tot een vergelijking van de context van de onderzochte landen te komen,
is het indelen van de landen volgens drie types van verzorgingsregimes. Dit gebeurt aan de
hand van werk van Esping-Andersen. Zijn typologie maakt het mogelijk de onderzochte landen
in een groter geheel te kaderen. Daarna volgt een schets van de context per land op basis van
een aantal indicatoren op het vlak van tijdsordening, zorg, arbeid, levensloop,
genderongelijkheid, diensten, ruimte & mobiliteit en duurzaamheid. Daarbij wordt gepoogd de
individuele landen te kaderen binnen de verzorgingsregimes. Ten slotte gaan we dieper op de
Belgische situatie en maken we onder andere gebruik van de besproken tijdsproblematieken in
het eerste deel om lessen voor België te kunnen formuleren.
4.1. TYPE WELVAARTSREGIME
In 1990 onderscheidde Gøsta Esping-Andersen in zijn boek ‘The three worlds of welfare
capitalism’ (Esping-Andersen, 1990) drie types verzorgingsregimes. De belangrijkste
analytische as in zijn werk was de combinatie publiek-privaat. In 1999 stelt hij dat zijn eerste
typologie te beperkt gebaseerd was op programma’s gericht op het behoud van inkomen, te
veel gericht op de samenhang tussen de staat en de markt en te eendimensionaal opgebouwd
rond het standaard mannelijke kostwinnermodel. Hij wijst erop dat typologieën naar een
bepaald moment in de tijd verwijzen en daardoor belangrijke veranderingen kunnen missen.
Hij baseert zijn typologie uitdrukkelijk op verzorgingsregimes, niet op verzorgingsstaten of een
individueel sociaal beleid. Een regime verwijst naar de wijze waarop de verzorgingsproductie is
verdeeld tussen de staat, markt en huishoudens. Een typologie van een verzorgingsregime is
niet afhankelijk van één dimensie van sociaal beleid. De drie verzorgingsregimes die
oorspronkelijk onderscheidden werden zijn het liberale verzorgingsregime, het sociaal
democratische verzorgingsregime en het conservatieve verzorgingsregime (Esping-Andersen,
2000: 73-74). Deze indeling berust op drie criteria: de mate waarin het mogelijk is een
behoorlijk welvaartsniveau aan te houden onafhankelijk van de arbeidsmarktdeelname; de rol
van de bestaanszekerheidsbiedende instellingen; het behoud of het verdwijnen van sociale
stratificaties en ongelijkheden (Dillen, 2005). In tabel 9 worden kort de kenmerken van elk
verzorgingsregime weergegeven. De benaming ‘conservatief’ wordt hier steeds als een
wetenschappelijke term gehanteerd en moet niet als een negatief kenmerk beschouwd
worden.
84