Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

kinderopvang te voorzien. Deze kinderopvang wordt in een bepaald gebied aangeboden
aan ieder die training of onderwijs wil volgen of werkmogelijkheden wil ontdekken
(European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2006).
Dat de context van een land in deze een zeer belangrijke rol speelt wordt geïllustreerd
door de buurt- en nabijheidsdiensten die in België bestaan. De eerste buurt- en
nabijheidsdiensten ontstonden in de jaren ’90. Deze initiatieven werden vaak aangestuurd
vanuit lokale besturen of vanuit het opbouwwerk. Ze waren het resultaat van een
veranderende demografische, sociaal-economische en culturele situatie en hadden als doel
een antwoord te bieden op nieuwe individuele of collectieve behoeften. Enerzijds vielen er
verschillende mensen uit de boot in een erg productieve, maar ook competitieve
arbeidsmarkt. Anderzijds waren er een aantal personen, gezinnen en buurten die
verstoken bleven van vitale diensten en welzijnsnoden. De jonge buurt- en
nabijheidsdiensten boden een oplossing voor deze beide behoeften. De overheid toonde
voor het eerst aandacht voor de buurt- en nabijheidsdiensten onder de eerste paarsgroene
federale en Vlaamse regering. In de beleidsnota 2000-2004 van Renaat Landuyt
(toen Vlaams minister van Werkgelegenheid en Toerisme) werden de buurt- en
nabijheidsdiensten voor de eerste keer genoemd als pijler van de sociale economie, naast
de sociale inschakelingseconomie en het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Op
federaal vlak werden de verschillende beleidsnota’s van de gewesten en de Duitstalige
gemeenschap omtrent sociale economie vergeleken. Het resultaat hiervan was een
samenwerkingsakkoord ‘sociale economie’, met als onderdeel de buurt- en
nabijheidsdiensten, dat werd ondertekend op 4 juli 2000. Aanvankelijk kregen enkel de
centrumsteden extra middelen om pilootprojecten te ontwikkelen. Deze eerste stap naar
de verdere uitbouw en groei van de buurt- en nabijheidsdiensten werd voorzien in het
Lokaal Actieplan Gesubsidieerde Diensteneconomie. De centrumsteden kregen extra
Vlaamse middelen om pilootprojecten op te zetten, op voorwaarde dat er lokaal een
cofinanciering werd geboden. Kort daarna, in 2001 werd een ‘Experimentenfonds Buurt- en
Nabijheidsdiensten’ in het leven geroepen om projecten, ook los van de centrumsteden, te
subsidiëren met middelen van de federale, Vlaamse, Waalse en Duitstalige regeringen. De
Koning Boudewijnstichting beheerde dit Experimentenfonds (Sociale Economie, 2004).
In oktober 2003 organiseerde de Koning Boudewijnstichting als beheerder van het
Experimentenfonds Buurt- en Nabijheidsdiensten enkele rondetafelgesprekken. De Koning
Boudewijnstichting definieerde hier de buurt- en nabijheidsdiensten als volgt:
“Een buurt- of nabijheidsdienst is een dienstverlenende voorziening met de volgende
geïntegreerde kenmerken: ze verhoogt de leefkwaliteit van de gebruikers door in te spelen
op relevante collectieve en persoonlijke behoeften; ze creëert duurzame arbeidsplaatsen
voor alle medewerkers – waarvan minstens de helft gerekruteerd wordt uit
kansengroepen; ze betrekt medewerkers en andere belanghebbenden op een
participatieve wijze bij zowel de interne organisatie als de externe dienstverlening. Deze
drie kenmerken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zodat de voorziening meer is
dan een gewone som van de onderdelen” (Europees Sociaal Fonds, 2003). Voorbeelden
van activiteiten waarin buurt- en nabijheidsdiensten actief zijn: aanvullende thuiszorg,
121