Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

Belgische kinderen kunnen echter vanaf 2,5 jaar gebruik maken van het kleuteronderwijs.
Dit is een belangrijke factor in het ontstaan van tijdsproblemen. Het onderwijssysteem is
in de meeste landen dan ook een uitgelezen manier om betaalde arbeid en de zorg voor
kinderen te kunnen combineren. Het belang van deze voorziening wordt voor België
geïllustreerd door het gegeven dat haast alle 4-jarigen gebruik maken van voorschoolse
opvangvoorzieningen. Hiermee sluit België aan bij de situatie in Spanje, Frankrijk en Italië
waar alle 4-jarigen voorschoolse opvang genieten. Nederland contrasteert hiermee met
slechts 74% van alle 4-jarigen die in voorschoolse voorzieningen zitten. Kinderen al op
zeer jonge leeftijd overdragen aan professionele zorg, is iets dat in Nederland ook minder
aangemoedigd of aanvaard wordt. In België speelt dit veel minder een rol en verlaten
ouders zich sneller op formele opvangnetwerken die beschikbaar zijn. België heeft een lage
werkzaamheidgraad. Met uitzondering van Nederland zijn de landen met de hoogste
werkzaamheidgraden afkomstig uit het liberale en sociaal-democratische
verzorgingsregime. De landen uit het conservatieve verzorgingsregime (uitgezonderd
Nederland) worden niet meteen gekenmerkt door hoge totale werkzaamheidgraden. In de
meeste van die landen ligt de werkzaamheidgraad voor mannen vrij hoog, maar gaat dit
gepaard met lage werkzaamheidgraden voor vrouwen. Door een vroege uittrede uit de
arbeidsmarkt blijkt de tewerkstellingsgraad voor mannen en vrouwen tussen 55 en 64 jaar
in België zeer laag te liggen.
Ondanks dat Nederland en België beide onder het conservatieve regime thuishoren en
buurlanden zijn, vertoont de Belgische situatie dus grote verschillen met de Nederlandse
situatie. Nederland kent bijvoorbeeld het kortste effectieve ouderschapsverlof, het grootste
verschil tussen het totale verlof en de voorschoolse toelatingsleeftijd en dubbel zo veel
(46,3%) deeltijds werk als in België. Opvallend is daarbij ook het hoge percentage
Nederlandse mannen dat deeltijds werkt (23,2%). Uit de situatie van de andere landen
blijkt dat deeltijds werkende mannen uitzonderingen zijn. In de Zuid-Europese landen
wordt het minste deeltijds werk verricht. Finland vindt daarbij aansluiting en vormt
daardoor een uitzondering in vergelijking met de andere landen van het sociaaldemocratische
verzorgingsregime. In Duitsland worden ouders, net als in Nederland,
geconfronteerd met een gebroken schooldag. Hier zien we dat het percentage deeltijds
werk ook hoog ligt. Aspecten van de context zoals een gebroken schooldag of korte
lesdagen, kunnen het aandeel deeltijds werk van een land sterk beïnvloeden, indien de
uitbouw van formele voorzieningen beperkt is en er niet teruggevallen kan worden op
informele opvangnetwerken. Deeltijds werk kan in Nederland dus als oplossing gehanteerd
worden voor de tijdsproblemen die voortvloeien uit de afstemming van verschillende
levenssferen en de minder sterk uitgebouwde opvangvoorzieningen. Aangezien uit de
analyses naar voor kwam dat zorg een van de belangrijkste thema's was waar
tijdsknelpunten ervaren werden en families een belangrijke doelgroep uitmaakten, is een
degelijk opvang- en onderwijssysteem onontbeerlijk. Deze verschillen kunnen een
stimulans vormen voor de formele aandacht die men in Nederland aan tijdsbeleid besteedt
en verklaart daarmee de sterke uitbouw en ondersteuning van lokale tijdsinitiatieven.
112