Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

klaargestoomd worden voor de arbeidsmarkt, neemt ook de betrokkenheid en het engagement
van de werknemer ten aanzien van het werk toe. Meer dan ooit heeft de arbeid belangrijke
sociale functies (Glorieux, 1995). De hedendaagse werknemer vereenzelvigt zich met zijn
baan. Hij ziet werk niet louter als een middel om onder de vorm van verloning te voorzien in
consumentenbehoeften, het is een engagement, een identiteit, iets waarin men zichzelf kan
verwezenlijken (Peters, 2001). Het tonen van professionele ambities en doorzettingsvermogen
wordt dan ook in de hedendaagse samenleving aanzien als een maatstaf van een succesvol
leven (Southerton & Tomlinson, 2005).
Deze ontwikkelingen hebben belangrijke gevolgen voor de tijdsordening. De arbeidstijd is voor
sommige groepen minder voorspelbaar. Arbeid breekt vaker en dikwijls onvoorzien in op de
private sferen. Het afstemmen van arbeid, gezin en vrije tijd is voor steeds grotere groepen
een heikele zaak, onderhevig aan heel wat conflicten en integratieproblemen. Het plannen van
de levensloop is minder voor de hand liggend. De tijd van vaste betrekkingen en
werkzekerheid, kenmerkend voor de jaren zestig is achter de rug (Rosseel & Vilrokx, 1992).
Banen zijn niet langer vast en de beroepsloopbaan is veel onzekerder dan voorheen. Dat
maakt het plannen van de levensloop veel minder evident dan vroeger. Voor bepaalde
groepen is de werktijd zelf ook minder voorspelbaar. Vooral groepen met een grote tijds- en
taakautonomie kennen weinig voorspelbare werktijden (Moens, 2006; Glorieux, Minnen & Van
Thielen, 2004). Hun arbeidstijd breekt vaker in op de tijdsordes van de vrije tijd en het gezin.
Ze hebben lange en onvoorspelbare werkuren en werken vaker na de kantooruren en tijdens
het weekend. Bovendien breekt het werk via laptop, gsm en blackberry geregeld in op de
tijdsordes van gezin en vrije tijd (Di Martino & Wirth, 1990; Harvey et al., 1997). Daardoor is
het gezins- en vrijetijdsleven van deze groepen minder voorspelbaar. Bepaalde groepen
werken ook op afwijkende tijden, zoals ploegarbeiders, verplegend personeel of mensen in
warenhuizen en de distributiesector. Zij werken ’s avonds of ’s nachts, momenten dat anderen
vrij zijn. Wanneer de timing van het werk niet is afgestemd op de collectieve ritmes van de
samenleving, wordt de integratie van het arbeidsleven met gezin en vrije tijd bemoeilijkt. Wie
werkt op afwijkende tijdstippen bereikt een moeizamere coördinatie met andere actoren, met
diensten en instellingen. Werknemers met afwijkende uurregelingen zijn vaak in de
onmogelijkheid te participeren aan bepaalde gezinsactiviteiten, sociale contacten,
vrijetijdsbestedingen,… omdat ze op die tijdstippen hun beroepsverplichtingen vervullen.
22