Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

4.1.1. Het liberale verzorgingsregime
Het liberale sociale beleid is geworteld in de 19 de eeuwse Engelse politieke economie. Het
vertegenwoordigde een onbeperkt geloof in de marktsoevereiniteit. Liberale
verzorgingsregimes staan vandaag de dag voor een minimalisatie van de rol van de staat, het
individualiseren van risico’s en het promoten van marktoplossingen. Ze staan sterk voor de
individuele vrijheid van burgers en zijn minder te vinden voor de collectieve rechten van
burgers. Dit regime komt vaak voor in landen waar socialistische of christen-democratische
bewegingen zwak of afwezig zijn. Het liberale regime wordt gekenmerkt door drie
basiselementen. Het eerste handelt over de sociale zekerheden die beperkt worden tot
negatieve risico’s. Men hanteert daarbij een nauwe definitie van wie in aanmerking komt. Ten
tweede is een liberaal beleid residueel in de zin dat het er een enge conceptie op nahoudt wat
betreft welke risico’s als sociaal beschouwd moeten worden. De US is bijvoorbeeld extreem
residueel door zijn gebrek aan nationale gezondheidszorg, ziekte- en materniteitsvoordelen,
familietoelagen en voorzieningen voor ouderlijk verlof. Ten derde wordt het liberale beleid
gekenmerkt door de bevordering van de markt. Er bestaan verschillende manieren waarop
met de markt kan omgegaan worden: individueel (persoonlijke pensioenregelingen,
levensverzekeringen) of collectief (groepsverzekeringen, verzorgingsplannen naar beroep).
Het liberale verzorgingsregime kan gevat worden door residualisme (weinig rechten en een
redelijk niveau van decommodificatie) en de markt. Collectieve voorzieningen zijn beperkt en
hetgeen bestaande is, is enkel bedoeld voor mensen die niet op een andere manier in hun
noden kunnen voldoen. Men staat zelf in voor de beperking van risico’s door private
arrangementen of via de werkgever. De voorzieningen in vergelijking met de andere twee
verzorgingsregimes zijn mager. De duur van verlofregelingen is korter, behalve van
zwangerschaps- en bevallingsverlof, en meestal onbetaald. Sociale partners profileren zich in
veel mindere mate op het vlak van verbetering van voorzieningen voor de combinatie van
arbeid en zorg, in vergelijking met het sociaal-democratische verzorgingsregime. De overheid
kan soms wel regelingen uitbreiden (qua duur of betaling) en grotere bedrijven kennen vaak
betere arrangementen (Esping-Andersen, 2000: 74-77; Dekker & Ederveen, 2006: 88).
4.1.2. Het sociaal-democratische verzorgingsregime
De hoekstenen voor sociaal-democratische regimes lagen in de opkomst van stabiele sociaaldemocratische
regeringen in Denemarken, Noorwegen en Zweden tijdens de jaren 1930-40
(Finland 20 jaar later). Het label ‘sociaal-democratisch’ wordt echter gereserveerd voor de
periode vanaf midden jaren ‘60. Naast universalisme legt de sociaal-democratische
verzorgingsstaat zich toe op een veelomvattende risicodekking, genereuze voordelen en
gelijkwaardigheid. Het unieke van dit regime is ten eerste het samengaan van universalisme
met generositeit en ten tweede de veelomvattende vermaatschappelijking van risico’s. In dit
86