Lessen voor een Belgisch tijdsbeleid Een analyse van Europese ...

5 Besluit
Dit onderzoek beoogde in eerste instantie het blootleggen van een aantal dominante
maatschappelijke tijdsproblemen waarmee men heden ten dage geconfronteerd wordt (zie
hoofdstuk 2). Wanneer tijdsnormen minder strikt worden en/of wanneer teveel actoren
deelnemen aan verschillende activiteiten en levenssferen, worden mensen geconfronteerd
met botsende tijdsordes en een moeizame afstemming met anderen. Temporele normen
die minder collectief zijn maken tijdsordening minder evident en houden niet langer een
eenduidige norm voor iedereen in. Het proces van differentiatie bleek een belangrijke rol te
spelen in de toegenomen complexiteit van de tijdsordening. Maatschappelijke
ontwikkelingen zoals de flexibilisering van de arbeid, de toegenomen
arbeidsmarktparticipatie van vrouwen, de veranderingen in de huishoudenstructuur leidden
tot een toename van rolconflicten. De druk op huishoudens vergrootte, er is nog steeds
sprake van genderongelijkheid, de kloof tussen tijdsarmen en tijdsrijken werd explicieter,
mobiliteitsproblemen worden dagelijks ervaren en een samengebalde levensloop zorgt
voor heel wat tijdsdruk. De inventarisatie van de maatschappelijke ontwikkelingen die de
afgelopen decennia hebben bijgedragen tot een gewijzigde tijdsordening toonde aan dat de
tijdsordening steeds meer als problematisch ervaren wordt.
Na de schets van de tijdsproblemen, werden Europese initiatieven met betrekking tot
tijdsordening bestudeerd die inspeelden op de geïdentificeerde problemen (zie hoofdstuk
3). Vertrekkende van de vaststelling dat de tijdsordening in Westerse samenlevingen
drastisch veranderde de afgelopen jaren en steeds meer individuen in het dagelijkse leven
worden geconfronteerd met tijdsproblemen, ontstonden in verschillende Westerse landen
initiatieven van tijdsbeleid. In tegenstelling tot België, zijn er in verschillende Europese
landen op verschillende bestuurlijke niveaus en met verschillende doelen voor ogen,
projecten rond tijdsbeleid lopende. We maakten een inventarisatie van verschillende
Europese initiatieven rond tijdsordening. Deze inventarisatie had niet tot doel exhaustief te
zijn, maar verschaft hopelijk wel een goed beeld over de verschillende tijdsproblematieken
en de verschillende oplossingen die aangedragen werden. Op basis daarvan werd gestreefd
naar een overzicht van goede praktijken uit het buitenland.
Uit de analyses van de buitenlandse initiatieven bleek dat zorg, tijd en ruimte de
belangrijkste thema’s waren, waar het meeste rond gewerkt werd. De meest gehanteerde
oplossingen situeerden zich op het vlak van de aanpassing van de openingstijden van
school- en kinderopvangvoorzieningen, van openbare diensten, het instellen van een
tijdbank of bureau en centralisatie. Het is opvallend dat centralisatie als oplossing
aangedragen wordt, omdat dit ingaat tegen het proces van differentiatie dat zich op haast
alle domeinen van het dagelijkse leven voltrok. De belangrijkste doelgroep bleek familie te
zijn. Dit komt overeen met de vaststelling dat zorg het vaakste voorkwam als thema van
de initiatieven. Dit werd gestaafd doordat het merendeel van de projecten actief was op de
dagcyclus. Er bleek een niet echt verrassende samenhang tussen de behandelde thema’s
in de projecten en de oplossingen die voorgesteld worden te bestaan: het aanpassen van
130