leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving - Hogeschool de ...

Hoofdstuk 4. Op zoek naar kenmerken van krachtige werkplekleeromgevingen, case 1
De begrippen en omschrijvingen uit de verkregen 20 kenmerken vormden ‘sensitizing
concepts’ voor het analyseren van de 24 interviews uit de eerste case. Ze droegen bij aan het
kunnen onderscheiden van de thans verkregen 103 elementen.
Deze elementen representeren ons inziens op een adequate wijze de kenmerkende
eigenschappen van een werkplekleeromgeving. De 103 elementen hebben we op grond van
logische verwantschap gegroepeerd tot zeven componenten waarbinnen we weer 19
kenmerken konden onderscheiden.
De meerwaarde van het nu uitgevoerde onderzoek is dat we op deze wijze een voor de
beschrijving van een werkplekleeromgeving bruikbaar, maar nog wel voorlopig, conceptueel
analytisch kader konden opbouwen. De elementen uit dit kader zijn afkomstig uit en
bruikbaar gebleken bij het analyseren van een werkplekleeromgeving voor het leren
onderwijzen van aanstaande leraren basisonderwijs.
Daarmee is tevens een belangrijke stap gezet in de richting van het gestelde onderzoeksdoel.
Namelijk een bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke kennis over en het inzicht in de
kenmerken van werkplekleeromgevingen in de vorm van een conceptueel analytisch kader. In
het volgende gaan we dieper in op deze algemene conclusies waarbij we tevens ingaan op de
gehanteerde methode van onderzoek.
Deelvraag 1.3. Kenmerken van werkplekleeromgevingen.
De verkregen resultaten leiden tot de conclusie dat het verkregen coderingssysteem ons een
instrumentarium oplevert dat bruikbaar is om werkplekleeromgevingen te analyseren en te
beschrijven en op hun volledigheid te toetsen. Tevens leverde het bruikbare bouwstenen op
voor het ontwerp van een conceptueel analytisch kader. Het omschrijven van de kenmerkende
eigenschappen daarvan vond plaats vanuit een (sociaal-)constructivistische visie op leren
onderwijzen. In ons onderzoek omschreven we leren onderwijzen als een actief en
constructief proces waarbij de aanstaande leraar zelf activiteiten onderneemt en
zelfverantwoordelijkheid en zelfsturing voor het eigen leren wordt benadrukt.
We concluderen dat in verschillende elementen en kenmerken van het door ons verkregen
coderingssysteem eigenschappen uit de (sociaal-)constructivistische visie op leren en
onderwijzen herkenbaar waren. Voorbeelden daarvan zijn elementen als ‘ruimte om te leren’
en het kenmerk ‘zelfsturing’ en het daarbijbehorende element ‘overgang naar zelfsturing’.
Ook het cumulatieve en vraaggestuurde karakter dat het leren onderwijzen in deze visie
kenmerkt is herkenbaar. Dit blijkt uit elementen als ‘afstemming op betrokkenheid’,
‘afstemming op ervaring’, ‘afstemming op kennis’, ‘afstemming op leerstijl’ en
‘doorgroeicompetentie’.
Bijlagetabel F.1 geeft de opbouw van het kader met een per element, kenmerk en component
uitgewerkte omschrijving. We kunnen daaruit concluderen dat de empirische data de
theoretische noties uit de literatuur die we beschreven in het theoretisch deel over de
kenmerken van werkplekleeromgevingen (§ 2.2) ondersteunen.
De verkregen elementen en kenmerken blijken herkenbaar op grond van verwantschap binnen
een component met elkaar samen te hangen. Soms zijn ze ook gerelateerd aan elementen of
kenmerken uit andere componenten.
100