leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving - Hogeschool de ...

Hoofdstuk 6. De kwaliteit van mentoringsgesprekken in de werkplekleeromgeving
Een verschil met Engelen is dat enkele van de door haar gebruikte variabelen door ons meer
toegespitst zijn op de in ons onderzoek benadrukte wederzijdse verantwoordelijkheid voor het
gesprek en op de analyse van mentoringsgesprekken binnen de werkplekleeromgeving.
Zo is gezorgd dat de formulering van verschillende variabelen dit meer wederzijdse karakter
weerspiegelt: in plaats van ‘de coach geeft zijn eigen ervaring weer’ is ‘delen van ervaringen’
gebruikt. Ook zijn sommige variabelen aangescherpt of vervangen. Omdat de aanstaande
leraar op de werkplek leert onderwijzen door te onderwijzen is de kans aanwezig dat bij
analyse een mogelijke perspectiefswitch van aanstaande leraar naar leerling ongezien blijft.
Om hierin duidelijk te blijven is bijvoorbeeld ‘coach vraagt gecoachte naar lesdoelen’
vervangen door ‘benoemen van het lesdoel voor de leerlingen’ en ‘benoemen van het leerdoel
van de aanstaande leraar’. Tenslotte is de terminologie ‘coach’-‘gecoachte’ steeds vervangen
door ‘mentor’-‘aanstaande leraar’. Het begrip coaching heeft in ons onderzoek betrekking op
de begeleidingsactiviteiten van de hogeschooldocent-coach. Verder is gekozen voor een
taalkundig logische formulering en ordening van de variabelen binnen de gespreksfasen en
kernactiviteiten. Dit leidde tot het samenvoegen van verschillende variabelen terwijl
anderzijds een enkele keer een variabele is toegevoegd om een dubbele interpretatiemogelijkheid
bij de analyses te voorkomen.
Een voorbeeld hiervan is de kernactiviteit ‘Vertrouwen: uitgaan van steun en vertrouwen’ die
bestond uit twee variabelen: het ‘bieden van steun’ en het ‘delen van ervaringen’. Daaraan
hebben wij toegevoegd: het ‘bieden van vertrouwen’. Voor elk van de vijf kernactiviteiten
werd op deze wijze twee tot drie variabelen uit een totaal van 11 variabelen onderscheiden
(zie Tabel 6.4).
Tabel 6.4 Overzicht van de vijf aan mentoringsgesprekken te onderscheiden kernactiviteiten en de
operationalisering ervan in 11 variabelen.
nr. Kernactiviteiten en hun operationalisering in variabelen
1.00 Vertrouwen: uitgaan van steun en vertrouwen
1.01 bieden van vertrouwen
1.02 bieden van steun
1.03 delen van ervaringen
2.00 Feedback: uitgaan van constructieve terugkoppeling of feedback
2.01 bieden van positieve terugkoppeling
2.02 geven van negatieve terugkoppeling
3.00 Verklaring: het analyseren van de toepassing
3.01 verklaren van aspecten die goed liepen
3.02 verklaren van aspecten die mislukten
4.00 Afstemming: het afstemmen van nieuwe kennis en vaardigheden
4.01 afstemmen op mogelijkheden en leerbehoeften leerlingen
4.02 afstemmen op competenties en leerbehoeften aanstaande leraar
5.00 Uitdaging: stimuleren en uitdagen tot nieuwe kennis en vaardigheden
5.01 aanmoedigen bepaalde nieuwe kennis en vaardigheden op te doen
5.02 uitdagen tot toepassen nieuwe kennis en vaardigheden
Bij de kernactiviteiten zowel als bij de gespreksfasen onderscheidde Engelen variabelen
waaraan een vragend dan wel een stellend karakter is toe te schrijven, zoals ‘vragen naar de
motieven voor de aanpak’ of ‘geven van de motieven voor de aanpak’. Dergelijke variabelen
vormen in feite een spiegelvariant van de variabele ‘motiveren van de aanpak’ (van een les).
148