leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving - Hogeschool de ...

Hoofdstuk 7. Conclusies, discussie en aanbevelingen
176
7.2 Discussie
In de nu volgende discussie bespreken we rond zes kernen de betekenis en consequenties van
de conclusies die we op grond van de onderzoeksresultaten hebben getrokken. Daarmee
verantwoorden we onze bijdrage aan de wetenschappelijke kennis over en het inzicht in
krachtige werkplekleeromgevingen. Tevens gaan we in op de door ons gekozen opzet en
methode van onderzoek.
7.2.1 Kennis over en inzicht in krachtige werkplekleeromgevingen
Het leren van de aanstaande leraar centraal? De vraag is of in de praktijk bij het invoeren
van de werkplekleeromgevingen nu daadwerkelijk het leren van de aanstaande leraar centraal
staat. In de inleiding definieerden we een werkplekleeromgeving als een door basisschool en
hogeschool ingerichte leer- en werkomgeving waarbinnen aanstaande leraren in een
competentiegericht leerwerktraject de voor het beroep benodigde bekwaamheden kunnen
verwerven in een wisselwerking tussen leren en werken. Dit betekent dat de gekozen
inrichting van de werkplekleeromgeving en de daaraan gestelde kwaliteiten in functie moeten
staan van de nieuwe vormen van competentiegericht leren onderwijzen.
De in ons onderzoek gevonden kenmerken zouden derhalve een krachtige bijdrage moeten
leveren aan het leren onderwijzen van de aanstaande leraren. Dat geldt in het bijzonder voor
de kenmerken die we als krachtig konden aanwijzen.
De indruk die wij uit de uitspraken van de actoren echter hebben verkregen is dat
werkplekleeromgevingen waaronder ook de beide onderzochte werkplekleeromgevingen,
vooral organisatorisch zijn vormgegeven vanuit een opleidingsperspectief en (veel) minder
vanuit een leerperspectief van de aanstaande leraar.
We vonden in de interviews uitspraken waaruit de wenselijkheid van afstemming op de
mogelijkheden en behoeften van de aanstaande leraren bleek. Nauwelijks troffen we feitelijke
aanwijzingen aan waar deze het meest voor de hand zouden liggen namelijk in de
mentoringsgesprekken. Dit terwijl aan het kenmerk ‘mentoring en coaching’ het predikaat
krachtig werd toegekend.
Uit de onderzoeksresultaten verkregen we vooral zicht op elementen die betrekking hebben
op organisatorische en conditionele elementen en kenmerken. Dit is vergelijkbaar met de
onderzoeksresultaten van Valli, Cooper & Frankes (1997). Zij concludeerden bij de door hen
onderzochte PDS-projecten dat vooral sprake was van eerste orde veranderingen. Deze
veranderingen zijn gericht op organisatorische doelen en op het efficiënter en effectiever laten
verlopen van de organisatie. Ook bij de door hen onderzochte projecten bleek vrijwel geen
sprake van tweede orde veranderingen.
Juist bij tweede orde veranderingen staan primaire processen in de organisatie die zijn te
beschrijven als ingrijpende veranderingen voor de professionals zelf, centraal. Uit de
uitspraken die de actoren in ons onderzoek deden tijdens de interviews over de component
‘begeleiding’ blijkt dat ze wel overtuigd zijn van de wenselijkheid van aandacht voor de wijze
waarop het leren van de aanstaande leraar kan worden ondersteund en begeleid. Toch blijkt
het merendeel van de verkregen elementen vooral gerelateerd aan het proces en de
vormgeving van de begeleiding. Veel minder zijn ze gerelateerd aan het leerproces van de
aanstaande leraar zelf.