leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving - Hogeschool de ...

Leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving
Zo zijn bij het bieden van directe positieve dan wel negatieve terugkoppeling op de
geobserveerde les bij de kernactiviteit ‘feedback’ ruimschoots de meeste uitspraken
aangetroffen. Over de variabelen van ‘uitdaging’ en ‘afstemming’ zijn de minste uitspraken
aangetroffen. Dit samen met het beperkte aantal uitspraken dat is aangetroffen bij ‘stimuleren
en uitdagen’ van de aanstaande leraren om nieuwe kennis en vaardigheden toe te passen leidt
tot de conclusie dat in de mentoringsgesprekken vooral sprake is van directe op de gegeven
les en op de instructie gerichte terugkoppeling. Deze conclusie wordt versterkt door het
beperkte aantal uitspraken dat eerder al bij de gespreksfasen werd aangetroffen waarin sprake
was van terug- en vooruitblikken en van het koppelen van de opgedane ervaringen aan
theoretische inzichten en concepten.
Tegelijkertijd wijzen de kwalitatieve analyses uit dat uitspraken wat betreft de variabelen van
de kernactiviteit ‘afstemming’ vooral handelden over instructievaardigheden van de
aanstaande leraar. Dat wil zeggen op het leren afstemmen van het aanbod op de leerbehoeften
en mogelijkheden van de leerlingen. Dit wordt ook wel het ‘eerste orde onderwijzen’
genoemd (§ 2.1.1 Murray & Male, 2005). Slechts éénmaal is een uitspraak aangetroffen
waarin sprake bleek van afstemming op de leerbehoeften van de aanstaande leraar zelf.
Deze afstemming kunnen we beschouwen als een vorm van ‘tweede orde onderwijzen’
(§ 2.1.1, Murray & Male, 2005). Dat deze vorm van onderwijzen nauwelijks voor kwam
betekent vermoedelijk tevens dat daarmee een ander krachtig kenmerk namelijk ‘de
doorgaande lijn’ in het onderwijsaanbod voor de aanstaande leraar in het gedrang komt. Dat
deze doorgaande lijn onder druk staat kunnen we ook afleiden uit de beperkte mate waarin de
gesprekspartners terug- en vooruitblikken en de opgedane ervaringen koppelen aan
theoretische inzichten en concepten. De vermoedelijke gevolgtrekking dat afstemming tussen
het meer theoriegebonden aanbod van de hogeschool en de ervaringen die de aanstaande
leraar in de praktijk opdoet evenzo onder druk staat ligt dan in de rede.
Onze conclusie is dat kwalitatieve afstemming op de competenties, op de leerbehoeften en
mogelijkheden van de aanstaande leraar zelf, in de rol die mentoring speelt binnen de
werkplekleeromgeving in elk geval op grond van de geobserveerde mentoringsgesprekken
beperkt is. Mentoring is eerder aangewezen als één van de krachtige kenmerken van
werkplekleeromgevingen. Mentoring speelt een cruciale rol in de begeleiding op de werkplek
van de aanstaande leraar. De resultaten van de nu uitgevoerde analyses van de
mentoringsgesprekken, laten een grote kwetsbaarheid zien van de rol die de werkplek binnen
die leeromgeving speelt voor het leren onderwijzen van aanstaande leraren.
Deelvraag 3.3. Initiatief. Hiervoor bespraken we onze conclusies op grond van de indicatoren
die we aannamen als indicatoren voor de kwaliteit van de mentoringsgesprekken. Daarnaast
spelen echter ook vragen die te maken hebben met de mogelijkheden voor zelfsturing,
zelfverantwoordelijkheid en eigenaarschap van het eigen leerproces. Daarop was de derde
deelvraag gericht waarbij is onderzocht van welke gesprekspartner het initiatief uitgaat in de
mentoringsgesprekken. Bij de analyses zijn we er vanuit gegaan dat de initiatieven die beide
gesprekspartners in het gesprek tonen een maat bieden om de ruimte in te schatten die
aanstaande leraren krijgen om zelf sturing te geven aan de eigen ontwikkeling.
De verkregen resultaten laten over de conclusie op de vraag van wie initiatieven uitgaan
tijdens de mentoringsgesprekken geen onduidelijkheid bestaan. Uit de onderzoeksresultaten
blijkt dat de interactie meer monologische dan dialogische kenmerken heeft. Het zijn de
mentoren van wie tijdens het gesprek de initiatieven uitgaan.
165